Zespół dworski w Zawadzie Pilickiej

Położony w centralnej części zespołu dworskiego XIX-wieczny dworek jest budynkiem parterowym, murowanym i otynkowanym. Pokrywa go dwuspadowy dach kryty dachówką. Od frontu obiektu umieszczony jest czterokolumnowy ganek, który stanowi jego dużą ozdobę. Nad piwnicą w południowo-wschodniej części dworku widoczne są sklepienia murowane z cegły.

Dworek znajduje się na łagodnym stoku spadającym pięcioma tarasami w kierunku południowo-wschodnim, co dodaje mu jeszcze uroku. W otaczającym go zabytkowym parku uwagę zwracają drzewa będące prawnie chronionymi pomnikami przyrody, w tym lipa drobnolistna i modrzew europejski.

Zespół dworski w Zawadzie Pilickiej jest jednym z wielu zabytkowych dworków na terenie gminy Irządze. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje zespół pałacowo-dworski, stanowiący obecnie siedzibę Urzędu Gminy Irządze. Ten okazały dwór został wzniesiony dla rodziny Misiewskich. Jest to budynek parterowy, murowany, tynkowany, z dachem mansardowym pierwotnie krytym dachówką, a obecnie blachą. Został wzniesiony na rzucie prostokąta w XVIII w. W jego ogrodowej elewacji znajduje się płytki, trzyosiowy ryzalit, poprzedzony nowym tarasem ze schodami bocznymi od strony zachodniej. Od frontu natomiast można podziwiać cztero-filarowy portyk z XIX w. Wysokie suteryny, z korytarzem na osi podłużnej i dwoma traktami pomieszczeń po bokach, są sklepione kolebkowo oraz żaglasto na gurtach.

Dwór znajduje się w otoczeniu pięknego, XVIII-wiecznego założenia parkowego, w którym podziwiać można m.in. ok. 500-letnią lipę drobnolistną, która stanowi pomnik przyrody. Obok dworku znajduje się także barokowy ogród w stylu włoskim, posiadający pewne cechy francuskie. Drugim ciekawym przykładem XVIII i XIX-wiecznego budownictwa dworskiego jest zespół parkowo-dworski w Wygiełzowie. Tutaj dwór, stanowiący klasyczny przykład polskiego XIX-wiecznego dworku, wybudowano w I poł. XIX w. Obiekt jest murowany i parterowy. Posiada prostą, szlachetną dekorację, która stanowi o jego dużej atrakcyjności. W alejach parku wokół dworku podziw budzą zwarte drzewostany, łąki, ogrody i mały staw. Wzdłuż granicy południowej ciągnie się aleja grabowa i lipowa. Wierzby płaczące i lipy drobnolistne należą do najstarszych drzew w parku. Dworek w Wygiełzowie, oprócz wartości architektonicznych, ma również duże znaczenie historyczne. Przez długi czas należał on bowiem do rodziny Szlichcińskich. W 1893 r. majątek ten odziedziczył żyjący w latach 1848–1920 Julian Szlichciński – syn Antoniego Szlichcińskiego. W opisywanym dworku wychowało się wspaniałe pokolenie polskich patriotów, synów Juliana i jego żony Franciszki z Borlickich żyjącej w latach 1868–1944, którzy dzielnie walczyli o niepodległość Polski.