Diablak (1725 m n.p.m)

Pochodzenie nazwy tłumaczą legendy. Według jednej z nich dawniej na szczycie Babiej Góry diabeł budował zamek dla zbójnika, który podpisał z nim umowę. Jednak gdy zapiał kur, niemal już ukończony zamek zawalił się, grzebiąc w ruinach zbójnika. Podczas burzy można podobno usłyszeć spod głazów brzęk jego ciupagi. Stąd też dla tego szczytu w ludowym nazewnictwie używano nazwy Diablak, Diabli Zamek lub Diable Zamczysko. Na dawnych niemieckich mapach szczyt ten opisany był jako Teufelspitze, czyli Góra diabła.

Dawniej zwany był także Diablim Zamkiem lub Wielką Babią Górą.

Diablak jest najwyższym szczytem całych Beskidów Zachodnich, poza Tatrami najwyższym szczytem w Polsce i drugim co do wybitności (po Śnieżce). Znajduje się w głównym grzbiecie Pasma Babiogórskiego pomiędzy Pośrednim Grzbietem (po zachodniej stronie) i Siodłem Bończy (po wschodniej stronie). Grzbietem tym biegnie Wielki Europejski Dział Wodny między zlewiskami Bałtyku i Morza Czarnego oraz w części zachodniej pasma (po Diablak) granica polsko-słowacka. Szczytowe partie Diablaka znajdują się w piętrze halnym i pokrywa je rumowisko skalne zwane rumowiskiem Babiej Góry. Rumowisko to po stronie zachodniej, pomiędzy szczytem Diablaka a Pośrednim Grzbietem, nosi nazwę Tablic Zejsznera. Stoki południowe i wschodnie są łagodne, stoki północne bardzo strome - wyróżnia się w nich Piarżysty Żleb opadający do Kotlinki Suchego Potoku.

W podszczytowych partiach Diablaka, w miejscu zwanym Orawskimi Piwnicami, znajduje się największe nagromadzenie jaskiń po słowackiej stronie Babiej Góry. Największą spośród zlokalizowanych tam jaskiń jest Orawska Piwnica II o długości korytarzy 32 m. W obrębie kopuły szczytowej Diablaka, na wysokości 1710 m n.p.m., zinwentaryzowano także niewielki obiekt jaskiniowy o nazwie Diabla Koleba (o długości 4 m). Jest to najwyżej położona jaskinia w Beskidach Zachodnich.

Również na południowych stokach Diablaka, około 10 min. drogi poniżej szczytu, znajduje się nigdy nie wysychające i najwyżej w całych polskich Beskidach położone źródło wody – Głodna Woda. Poniżej tego źródła, przy zielonym szlaku turystycznym są ruiny pierwszego schroniska na Babiej Górze.

Na szczycie Diablaka istnieje kilka historycznych i współczesnych obiektów, dawniej istniały także inne:

• Kamienny obelisk upamiętniający wejście na Diablak palatyna Węgier, arcyksięcia Józefa A. Habsburga w 1806 roku. Jest to już drugi taki obelisk, zbudowany w tym miejscu. Pierwszy ustawili Węgrzy w roku 1846 (w 40. rocznicę wizyty palatyna na szczycie), jednak został on wkrótce zniszczony podczas Wiosny Ludów. Drugi (obecny) ustawili Węgrzy w roku 1876, w 70. rocznicę wejścia. Jest na nim wykuty napis w języku węgierskim.
• Schron na Babiej Górze. Pierwszy, drewniany zbudowali Węgrzy z okazji wizyty arcyksięcia, drugi, kamienny zbudowano w 1852 z inicjatywy ówczesnego właściciela Zawoi. Obydwa już nie istnieją.
• Płyta skalna z napisem, znajdująca się tuż obok obelisku. Jest to naturalny, płaski kamień z rumowiska Babiej Góry, na którym w okresie międzywojennym wyryto napis: „74 Górnośląski Pułk Piechoty dla uczczenia Czynu Legionowego i jego twórcy, pierwszego marszałka Polski Józefa Piłsudskiego”. Jesienią 1914 w Zawoi przebywali legioniści I Brygady Legionów Polskich, którzy później brali udział w krwawej bitwie pod Limanową. Po śmierci marszałka Piłsudskiego na Babiej Górze i na wielu ważniejszych szczytach w okolicy zapalono symboliczne ogniska, a ziemię z Babiej Góry w dekoracyjnej urnie złożono u grobu marszałka.
• Obelisk z tablicą pamiątkową poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II. Znajduje się na słowackiej stronie szczytu i został ufundowany przez mieszkańców czterech słowackich wsi pod Babią Górą: Orawska Półgóra, Rabča, Rabczyce i Sihelne. Uroczyście odsłonięto go 17 sierpnia 1996 jako pamiątkę papieskich pielgrzymek na Słowację. Na tylnej ścianie ma tablicę z napisami w języku polskim, angielskim i niemieckim.
• Kamienny ołtarz polowy. Znajduje się również po słowackiej stronie, nieco poniżej i odbywają się przy nim czasami msze polowe.
• Statuetka Matki Bożej Królowej Babiej Góry, tablica z brązu upamiętniająca Kongres Eucharystyczny i Rok Maryjny 1987 oraz kamienny ołtarz polowy. Wszystkie znajdują się po północnej stronie szczytu, przy Perci Akademików. Statuetkę w naturalnej skalnej niszy umieścili w sierpniu 1984 ratownicy GOPR jako wotum wdzięczności za ocalenie papieża Jana Pawła II z zamachu na jego życie. Przy ołtarzu polowym co rok w niedzielę ok. 15 września odbywają się msza tzw. GOPR-owska.
• Kamienny mur wybudowany przez turystów z kamieni rumowiska Babiej Góry. W 2012 miał już wysokość większą od człowieka i długość ponad 10 metrów. Pełni rolę wiatrochronu zasłaniając od częstych na Diablaku i silnych wiatrów.
• Dwie tablice upamiętniająca wizytę Włodzimierza Lenina na Babiej Górze w 1912 roku. Jedna była umieszczona w okolicy Tablic Zejsznera w 1967 roku, druga po czechosłowackiej stronie granicy umieszczona w 1962 roku. Obie nie przetrwały do dnia dzisiejszego.

Na Diablaka wychodzono turystycznie od dawna. Jeszcze do niedawna sądzono, że pierwszym jego zdobywcą znanym z nazwiska, był Jowius Fryderyk Bystrzycki, herbu Bończa, astronom i matematyk na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Swoje rzekome wejście na szczyt 8 lipca 1782 roku opisał w Gazecie Warszawskiej z 26 października 1813. Podaje, że przez lunetę oglądał stąd Kraków oraz Sanktuarium na Świętym Krzyżu, rozróżniając nawet dachówki na dachach. Współcześni badacze podważają jednak wiarygodność jego opisu. Aleksy Siemionow wykazał, że w istocie opis Bystrzyckiego jest mistyfikacją.

Diablak słynie z efektownych wschodów i zachodów słońca, zwłaszcza w lipcu. Często można z niego obserwować rankiem morze mgieł zalegające Kotlinę Orawsko-Nowotarską, ponad którym wyłaniają się szczyty Tatr. Obecnie na Diablaka prowadzi kilka szlaków turystycznych oraz ścieżka edukacyjna „Babia Góra bez granic”. Całkowicie odsłonięty i wysoko wznoszący się nad okolicznymi górami szczyt jest doskonałym punktem widokowym. Dookólna (360°) panorama widokowa obejmuje Beskid Żywiecki, Śląski, Mały, Makowski, Wyspowy, Gorce, Kotlinę Orawsko-Nowotarską, Tatry, Wielką Fatrę, Małą Fatrę, Góry Choczańskie, przy dobrej widoczności widoczny jest Kraków. W wyjątkowo sprzyjających warunkach można dostrzec Górę Świętej Anny, klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, Góry Świętokrzyskie oraz Jesioniki w Sudetach.

Diablak może być szczytem niebezpiecznym. Charakterystyczna dla niego bardzo zmienna pogoda była przyczyną wielu wypadków, w tym śmiertelnych. Największy zdarzył się w lutym 1935. Podczas rajdu narciarskiego pojawiła się silna zawieja śnieżna. 4-osobowa grupa narciarzy KS „Beskid” z Andrychowa nie zauważyła budynku schroniska na Babiej Górze (obecnie już nieistniejącego) i zamarzła w śnieżycy. Zwłoki trzech narciarzy znaleziono w pobliżu schroniska – jeden z nich przejechał w odległości 1 m od budynku schroniska, nie zauważając go, a zwłoki czwartego znaleziono daleko, w maju, dopiero po stopieniu śniegów. Latem niebezpieczne są burze na szczycie i silne mgły, zimą zawieje śnieżne, a w niektórych partiach istnieje zagrożenie lawinowe.

• szlak turystyczny czerwony (Główny Szlak Beskidzki): Markowe Szczawiny – przełęcz Brona – Diablak – Sokolica – Krowiarki. Czas wyjścia z Markowych Szczawin 1.30 h (↓ 1.10 h), z przełęczy Brona 1 h (↓ 0.45 h), z Krowiarek 2.30 h (↓ 1.30 h),
• szlak turystyczny zielony Przełęcz Jałowiecka – Żywieckie Rozstaje – Mała Babia Góra – przełęcz Brona – Diablak – leśniczówka Stańcowa – Kiczory. Czas wyjścia z Przełęczy Jałowieckiej Północnej 2.25 h, ze Stańcowej 2.30 h (↓ 2 h)
• szlak turystyczny żółty (Perć Akademików): Markowe Szczawiny – Skręt Ratowników – Diablak – Chata Slaná voda (Słowacja). Czas wyjścia z Markowych Szczawin 1.15 h (↓ 0.45 h), z Chaty Slaná voda 3.25 h (↓ 3.10 h)

Źródło: wikipedia.pl