Zamek Piastów Śląskich w Brzegu

XIII–XV w.
Pierwsze informacje o istnieniu zamku pochodzą z 1235 r. Wówczas miał tu swoją siedzibę namiestnik książęcy. Zamek stanowił także miejsce postojowe w czasie podróży dla książąt wrocławskich. Około 1300 roku wzniesiona została kwadratowa, ceglana wieża, nazwana później Wieżą Lwów, gdyż na jej zwieńczeniu znajdowały się kamienne lwy. Dolna część wieży zachowała się do dziś, jako najstarsza część zamku.

W 1311 r. wyodrębniło się Księstwo Brzeskie i wówczas zamek stał się siedzibą książąt brzeskich. W latach 1360–1370 książę Ludwik I brzeski dokonał przebudowy zamku. Do dziś zachowały się ówczesne fragmenty muru. Podczas tej rozbudowy w latach 1368–1369 obok zamku wzniesiono gotycką kaplicę św. Jadwigi, która stała się kolegiatą, oraz nowy budynek mieszkalny.

XVI w.
W połowie XVI w. książę Jerzy II z żoną Barbarą z Hohenzollernów dokonali przebudowy obiektu na styl renesansowy, wzorując się na Zamku Królewskim na Wawelu. Z tej racji zamek jest określany mianem Śląskiego Wawelu. W latach 1541–1544 wzniesiono południowe skrzydło, a między 1544 a 1547 r. powstało skrzydło wschodnie. 17 października 1547 r. zmarł książę Fryderyk II, a nadzór na pracami budowlanymi przejął jego syn Jerzy II.

W latach 1554–1560 wzniesiono reprezentacyjny budynek bramy wjazdowej. Składa się ona z trzech kondygnacji. Dolna ma motyw antycznego łuku triumfalnego. Ponad łukiem fundator umieścił posągi swój i żony w rzeczywistych wymiarach oraz herby rodowe trzymane przez pary giermków. Książę zlecił także umieszczenie nad oknami pierwszego piętra dwóch rzędów popiersi swoich przodków.

Dziedziniec zamku ozdabia wewnętrzny portal bramy wjazdowej i dwupiętrowe renesansowe krużganki. Zamek miał bogato wyposażone wnętrza. Jerzy II zamówił we Flandrii arrasy o łącznej długości 300 łokci (170 m). Wyposażenie sal nie dotrwało do naszych czasów.

Kolegiatę została w tym czasie przekształcona w mauzoleum książąt śląskich.

Przebudową zamku zajmowali się włoscy architekci Jakub i Franciszek Parr. Ich kontynuatorami byli Bernard i Piotr Niuronowie, którzy pod koniec wieku ufortyfikowali rezydencję. Prace budowlane trwały do 1560 r., a wykończenia do 1582 r.

XVII–XIX w.
W 1675 r. na zamku zmarł ostatni potomek z linii Piastów śląskich, Jerzy Wilhelm i rezydencja zaczęła podupadać. Opuszczony zamek uległ niewielkim zniszczeniom w czasie ostrzału miasta przez króla pruskiego, Fryderyka II w 1741 r. Następnie zamek pełnił funkcję karczmy, koszar, magazynu.

Od XX w.
W 1922 r. usunięto z zamku magazyny i przeprowadzono drobne konserwacje: zabezpieczono Bramę Wjazdową. W 1924 r. założono tu Muzeum Miejskie. W 1945 r. budowla została ponownie uszkodzona. W 1952 r. otwarto tu obecne muzeum. W latach 1966–1990 budowlę odbudowano wg stanu jaki istniał w XVI w. Odnowiono Bramę Wjazdową, krużganki i kilka sal. Autorem koncepcji projektu rekonstrukcji dziedzińca zamkowego był prof. Jerzy Rozpędowski, a autorką projektu rekonstrukcji głowicy kolumny I piętra oraz opracowania projektu całości była Jadwiga Maciejowska. Autorami odbudowy pozostałej części zamku byli Tomasz Kornacki i Wacław Podlewski z PKZ Oddział w Warszawie.

Zamek posiadał status zabytku klasy 0 (nomenklatura ta obecnie nie jest już stosowana). Obecnie znajduje się tu Muzeum Piastów Śląskich. Wewnątrz zgromadzone są zabytki związane z historią miasta i ziemi brzeskiej oraz Piastów śląskich. W 2013 roku w plebiscycie na 7 nowych cudów Polski organizowanym przez National Geographic zamek zajął 7 miejsce.

W 2018 r. zamek wpisany został na listę pomników historii w ramach akcji "100 Pomników Historii na stulecie odzyskania niepodległości".

Źródłó: wikipedia.pl