Dwór w Czuchowie
A-1272/81 z 17/12/1981
XIX-wieczny dworek w Czuchowie w momencie swojego powstania prezentował się o wiele bardziej okazale niż dzisiaj. Był to wówczas budynek neorenesansowy, z ozdobnymi szczytami, wystawkami, lukarnami, o elewacjach ożywionych podziałami wykonanymi za pomocą gzymsów i lizeny, z ozdobnymi obramieniami otworów okiennych i portalem głównego wejścia. Na początku XIX w. znajdowała się w nim duża kolekcja dzieł sztuki należąca do baronów z rodu von Welczek. Do czasów współczesnych z dawnej świetności dworu niewiele zostało, przede wszystkim z uwagi na jego przebudowę przeprowadzoną w II poł. XX w., która praktycznie pozbawiła go cech stylowych. Obiekt jest murowany z cegły i otynkowany. Wzniesiony został na planie prostokąta na wysokich piwnicach. Posiada dwie kondygnacje i jest nakryty wysokim dachem czterospadowym z nowszymi lukarnami. Fasada jest siedmioosiowa z centralnym trzyosiowym ryzalitem mieszczącym główne wejście, poprzedzone schodami. W elewacji ogrodowej znajduje się identyczny ryzalit, w elewacjach bocznych jednoosiowe pozorne ryzality.
W otoczeniu dworku zachowały się do dnia dzisiejszego fragmenty parku dworskiego, założonego w XIX w. w stylu angielskim (romantycznym). W parku tym stoi murowana kapliczka wybudowana prawdopodobnie poł. XIX w., odrestaurowana w 1996 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Nazwa Czuchów pojawiła się w źródłach historycznych już w XIII w. Była to wówczas wieś rycerska, należąca do ówczesnych właścicieli Dębieńska. Jej usamodzielnienie nastąpiło dopiero w okresie wojny trzydziestoletniej w XVII w.
Od początku XIV w. Czuchów był majątkiem szlacheckim. Właścicielami miejscowości był ród Wieprzewskich (Veprowskich), wywodzący się z gałęzi rodowej Rassycz. Od XV w. do początku XVIII w. Czuchów należał do rodziny Holly. Następnie stał się własnością Bujakowskich (Jan Józef Bujakowski – 1730 r.), Kalinowskich (Jan Kalinowski – 1784 r.), Palcka (Jan Bernard de Palcka – XIX w.) i Węgierskich. Na początku XIX w. Antoni Węgierski sprzedał dobra hrabiemu Limburg-Stirum. W tym czasie powstała też w Czuchowie fryszerka występująca pod nazwą huta „Henrietta”, której właścicielami byli Adler i Panowski. Urządzenie to po pożarze ok. 1840 r. nie zostało już odbudowane.
Początki czuchowskiej rezydencji sięgają XIV w., budowla ta jednak była wielokrotnie przekształcana. Swój obecny kształt uzyskała w XIX w., kiedy w miejscu starego zamku stanął dwór, a wokół niego założony został park. Fotografie sprzed II wojny światowej przedstawiają rezydencję w Czuchowie jako budynek neorenesansowy, z ozdobnymi szczytami, wystawkami, lukarnami, o elewacjach ożywionych podziałami wykonanymi za pomocą gzymsów i lizeny, z ozdobnymi obramieniami otworów okiennych i portalem głównego wejścia. Budynek został jednak przebudowany w II poł. XX w., z zatarciem cech stylowych i przekształceniem bryły.
Budynek czuchowskiego dworu pełnił różne funkcje. Przez jakiś czas znajdował się w nim szpital Spółki Brackiej. Po II wojnie światowej w pomieszczeniach zamku osiedlili się pracownicy miejscowego PGR-u. Wówczas obiekt utracił starą formę architektoniczną i został w dużym stopniu zniszczony. Do 2001 r. obiekt był własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie własność stanowi własność Miasta i Gminy Czerwionka-Leszczyny.
Źródło: peuk.fiiz.pl
