Jadąc drogą krajową nr 7 od strony Kielc w kierunku na Jędrzejów, mijamy Chęciny, następnie Tokarnie i po przejechaniu ok. 4 km skręcamy w lewo na Sobków. Jedziemy drogą lokalną, w Sobkowie z prawej strony widzimy fortalicium w Sobkowie. Można zatrzymać się samochodem pod samym zameczkiem.
Obecnie teren ten jest w rękach prywatnych i znajduje się tutaj restauracja, hotel i organizowane są imprezy okolicznościowe.
Ruiny zameczku rycerskiego w dolinie rzecznej na lewym brzegu rzeki Nidy.
Warowna siedziba została założona przez Stanisława Sobka w latach 1560-70, w późniejszych latach przekształcana przez następnych właścicieli. Wzniesiona na planie prostokątnym, zamknięta murami z basztami na czterech narożach. Zachowały się tylko trzy baszty pięcioboczne, dwukondygnacjowe, z pięciodzielnymi sklepieniami. W dolnych kondygnacjach są strzelnice, w wyższych wyłącznie okna w obramieniach z 2 połowy XVI w.
Brama wjazdowa znajdowała się w kurtynie południowo-wschodniej. Zapewne na środku podwórca był dom mieszkalny, na miejscu którego stanął w XVIII w. klasycystyczny pałac, będący teraz również w ruinie.
Źródło: Guerquin Bohdan, Zamki w Polsce, Arkady 1974
Sobków - dwór szlachecki - fortalicium z XVI w. szlachecka warownia rodu Sobków
Do Sobkowa najłatwiej dotrzeć jadąc z Kielc drogą nr 7. W pobliżu miejscowości Tokarnia widoczne z daleka plansze zapraszają podróżnych do odwiedzenia zamku w Sobkowie. Określenie zamek w stosunku do warowni sobkowskiej zostało użyte trochę na wyrost. Jest to bowiem renesansowy, obronny dwór szlachecki. Znawcy architektury obronnej nazywają tego typu obiekt fortalicium (patrz słowniczek).
Dojeżdżając do wsi (będącej dawniej niewielkim miasteczkiem) od strony Sokołowa, dostrzeżemy niewysoki kamienny mur z narożnymi basztami. Nad bramą wjazdową obecni właściciele fortalicium umieścili dwie armaty, które zdają się zapraszać gości, zaś do nieprzyjaciół... We dworze są miejsca parkingowe, kawiarnia, sala bankietowa. Na rozległym dziedzińcu znajduje się znacznych rozmiarów padok, gdzie pod czujnym okiem instruktorów można nauczyć się jeździć konno. Bardziej wprawieni odbywają wycieczki w siodle po malowniczej okolicy.
Na turystów czekają też inne atrakcje, m.in. pokazy walk rycerskich, iście teatralne inscenizacje porwań panny z dworu przez odzianych w epokowe stroje raptowników, przejażdżki bryczką, ogniska. Pośród starych murów i zabudowań dworskich ożywa wówczas klimat minionych czasów.
Poświadczona źródłowo historia dworu sięga drugiej polowy XVI w. W roku 1563 Stanisław Sobek, kasztelan sądecki, podskarbi koronny, na podstawie zezwolenia królewskiego wystawił przywilej lokacji prywatnego miasta Sobkowa na gruncie dawnej wsi Nidy. W tym samym czasie kasztelan wybudował okazały dwór, położony na północno-zachodnim krańcu miasteczka. Dziś Sobków nie ma już praw miejskich, ale dwór pozostał.
Renesansowe fortalicium składało się z obwodu murów zamykających powierzchnię o wymiarach 129 x 85 m. Budowę rozpoczęto od strony miasta (tj. od południowego wschodu), gdzie do istniejącego budynku dołączono mur i dwie pięcioboczne baszty. Flankowały one podejście do bramy wiodącej pod okazałym portalem z różowego piaskowca (wstawionym później w najstarszy budynek). Od wschodu i zachodu budowy murów nigdy nie ukończono, uzupełniając je zapewne parkanem i palisadą. Dom mieszkalny, usytuowany po północnej stronie dziedzińca, przylega do murów zewnętrznych.
Od zachodu fortalicium wystarczająco broniły wody Nidy, które w tym miejscu mają dość wartki nurt.
Na przestrzeni wieków dwór sobkowski był własnością kilku rodów, min. Drohojowskich, Wielopolskich (Jan Wielopolski wzniósł na środku dziedzińca willę; dziś całkowicie zrujnowana), Myszkowskich, Szaniawskich. Obecnie sobkowski dwór powrócił w prywatne ręce.
Źródło: Sypek Agnieszka i Robert, Zamki i warownie ziemi sandomierskiej, Warszawa 2003
- B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
- Sypek Agnieszka i Robert, Zamki i warownie ziemi sandomierskiej, Warszawa 2003
