Willa "Pałac" w Szczawnicy
A-642 z 20 listopada 1991 [A-1074/M]
Willa „Pałac” w Szczawnicy – zabytkowa willa w Szczawnicy, przy placu Dietla 7 – centralny budynek zachodniej pierzei i największy przy Placu Dietla.
Wzdłuż ulicy Zdrojowej płynął kiedyś Szczawny Potok (został później częściowo zasklepiony przez Józefa Szalaya, zasypany w latach 60. XX wieku, a w 2011 roku podjęto decyzję o jego częściowym odkryciu). Na wysokości obecnego placu Dietla istniał, wybudowany w 1827 roku przez Jana Kutscherę, pierwszy szczawnicki dom zdrojowy o nazwie „Dom za potokiem” albo „Pałac za potokiem”.
Obecny wygląd
Poza drewnianą, krytą galerią budynek wygląda obecnie tak, jak go wybudował Józef Szalay. Obecnie na poziomie galerii znajduje się szereg sklepików, zgodnie z intencją Adama Stadnickiego z dwudziestolecia międzywojennego.
Budynek od południa zamyka ciekawa wieża zegarowa, na której szczycie znajdował zegar głośno bijący godziny. Obecnie po zegarze pozostała pusta wnęka, jednak planuje się jego rekonstrukcję wraz z zapowiadanym remontem Willi Pałac, po odzyskaniu jej przez właścicielu uzdrowiska.
Mieszkańcy i użytkownicy
- W latach 80. XIX wieku w willi znajdowało się biuro nowo powstałej Komisji Zdrojowej.
- Dolatach 1950–1971 istniała tu restauracja Gminnej Spółdzielni o nazwie „Zdrojowa”.
- Od 1971 roku do 2013 roku w willi zlokalizowana była wystawa etnograficzna i historyczna Muzeum Pienińskiego im. Józefa Szalaya, oddziału Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.
Źródło: wikipedia.pl
Po rozebraniu „Pałacu” i częściowym zasklepieniu potoku w 1864 wybudowano na jego miejscu drewnianą galerię spacerową, która służyła kuracjuszom jako schronienie przed deszczem i upalnym słońcem. Był to czas zabudowywania placu Dietla przez Józefa Szalaya. Willa „Pałac” powstała w latach 1864–1866 nad galerią. Projektował ją sam Józef Szalay.
Pomiędzy dwoma bocznymi wydatnymi ryzalitami ciągnie się długi balkon. W XIX wieku na parterze znajdowały się 4 2-pokojowe i 2 1-pokojowe mieszkania. W ryzalitach na piętrze istniały 2 duże pokoje, pokój w północnym ryzalicie miał dużą werandę. Nad nimi – dwa mieszkania na poddaszu. W okresie międzywojennym przebudowano budynek: z centralnego wejścia poprowadzono szerokie schody wprost na plac Dietla (zostały zlikwidowane w ramach kolejnego remontu w 1972 roku).
Po wybudowaniu połowa willi należała do Józefa Szalaya, druga połowa – do jego syna Władysława. Zgodnie z testamentem Józefa Szalaya, po jego śmierci w 1876 roku Zakłady Zdrojowe, w tym połowa willi „Pałac”, przeszły na własność krakowskiej Akademii Umiejętności, która dokupiła drugą połowę willi w 1880 roku.
Źródło: wikipedia.pl
