Elektrociepłownia Zabrze
Elektrociepłownia Zabrze to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków przemysłowych Górnego Śląska. Jej historia sięga końca XIX wieku, kiedy to w 1896 roku firma AEG rozpoczęła budowę nowoczesnego zakładu energetycznego. Już w 1900 roku obiekt przeszedł w ręce spółki Schlesische Elektrizitäts und Gas Aktien Gesellschaft, a po II wojnie światowej został znacjonalizowany. Przez kolejne dekady elektrociepłownia odgrywała kluczową rolę w rozwoju energetyki i przemysłu Zabrza.
Od państwowego zakładu do Fortum Zabrze
Po przemianach ustrojowych zakład przekształcono w przedsiębiorstwo państwowe Elektrownia Zabrze, a następnie – w 1993 roku – w spółkę akcyjną Skarbu Państwa. W 2010 roku większościowy pakiet akcji przejęła firma Fortum Power and Heat Polska, włączając obiekt do międzynarodowej grupy energetycznej. Od tego momentu elektrociepłownia funkcjonowała jako Fortum Zabrze, obok bliźniaczego zakładu w Bytomiu - Elektrociepłowni w Szombierkach.
Nowa elektrociepłownia i zmiana roli zabytku
W 2018 roku uruchomiono nowoczesną elektrociepłownię Fortum Zabrze, położoną na północ od historycznego kompleksu. Nowy zakład, zasilany węglem i paliwem RDF, wyróżnia się niską emisją zanieczyszczeń i wysoką efektywnością energetyczną. Stary obiekt, wyłączony z eksploatacji w 2019 roku, został w 2022 roku przejęty przez miasto Zabrze z myślą o jego rewitalizacji.
Elektrociepłownia Zabrze jako zabytek i nowa atrakcja miasta
W 2025 roku zabytkowa Elektrociepłownia Zabrze została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. Ochroną objęto m.in. hale kotłowni i maszynowni, biurowiec, warsztaty, chłodnię kominową oraz charakterystyczne ceglane kominy. Jej kubatura sięga ponad 220 tys. metrów sześciennych, co czyni ją jednym z największych zabytków przemysłowych w regionie – niemal dorównującym skalą Zamkowi w Malborku.
Przyszłość w rękach Grupy Arche
Latem 2025 roku Elektrociepłownię Zabrze kupiła Grupa Arche, znana z rewitalizacji historycznych obiektów w całej Polsce. Firma zapowiedziała inwestycję wartą 70 milionów złotych, w ramach której wnętrza dawnej elektrociepłowni mają zostać przekształcone w przestrzenie gastronomiczne, edukacyjne i kulturalne. W sąsiedztwie planowany jest także hotel kontenerowy, co ma stworzyć nowoczesny kompleks turystyczny i rekreacyjny.
Zabytek, który ożyje na nowo
Elektrociepłownia Zabrze ma stać się ważnym punktem na turystycznej mapie miasta. W jej sąsiedztwie znajdują się już popularne atrakcje – Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza – należące do Muzeum Górnictwa Węglowego. Wpisanie elektrociepłowni do rejestru zabytków oraz planowana rewitalizacja mają nie tylko ochronić dziedzictwo przemysłowe Zabrza, ale również nadać mu nowe życie jako centrum kultury, edukacji i turystyki.
