Dawna kopalnia Królowa Luiza w Zabrzu

Teren dawnej kopalni Królowa Luiza w Zabrzu to wyjątkowe miejsce, które stanowi żywe świadectwo rozwoju przemysłu i górnictwa na Górnym Śląsku. To właśnie tutaj, w 1791 roku, rozpoczęła działalność jedna z najstarszych kopalń węgla kamiennego w Europie, która dała początek industrializacji regionu. Dzięki wydobyciu węgla możliwy był rozwój hutnictwa, przemysłu metalowego oraz infrastruktury, a samo Zabrze stało się jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych XIX wieku.

Początki i rozwój przemysłowego Zabrza

Założenie kopalni „Królowa Luiza” wiąże się z działalnością Friedricha Wilhelma von Redena – wizjonera i pioniera śląskiego przemysłu. To właśnie z jego inicjatywy rozpoczęto badania geologiczne, które doprowadziły do odkrycia bogatych złóż węgla w rejonie Zabrza. Wkrótce potem, w 1799 roku, ruszyły prace nad budową Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej – imponującego podziemnego kanału, który miał odprowadzać wodę z kopalń i służyć do transportu węgla łodziami.

Sztolnia, licząca ponad 14 kilometrów długości, łączyła kopalnię „Królowa Luiza” z kopalnią „Król” w Chorzowie i przez dziesięciolecia stanowiła kluczowy element górniczej infrastruktury regionu.

Okres rozkwitu i modernizacji

XIX wiek był okresem dynamicznego rozwoju kopalni. Wraz z budową Górnośląskiej Kolei Żelaznej w 1846 roku, która połączyła Zabrze z głównymi ośrodkami przemysłowymi, kopalnia zyskała nowe możliwości transportowe. Dzięki wsparciu państwa pruskiego stała się jednym z najnowocześniejszych zakładów górniczych na Śląsku.

W tym czasie powstały także liczne szyby wydobywcze, koksownie i kolonie robotnicze. Zastosowanie nowatorskich rozwiązań technicznych, takich jak maszyny parowe, oświetlenie elektryczne i stalowe wieże szybowe, uczyniło z kopalni Królowa Luiza prawdziwy symbol postępu przemysłowego.

Od eksploatacji do ochrony dziedzictwa

Po II wojnie światowej kopalnia kontynuowała działalność już pod polską nazwą „Zabrze”. Stopniowo jednak wyczerpywały się złoża, a produkcję zakończono ostatecznie w 1973 roku. W latach 90. XX wieku podjęto decyzję o zachowaniu najcenniejszych obiektów dawnej kopalni i udostępnieniu ich do zwiedzania.

W 1993 roku Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu utworzyło na tym terenie Skansen Górniczy „Królowa Luiza” (dzisiaj: Sztolnia Królowa Luiza). Dziś obiekt stanowi część Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego oraz Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego, przyciągając turystów z całego świata.

Co warto zobaczyć

Zwiedzający mogą podziwiać unikatowe zabudowania kopalni, w tym szyby Zabrze I i Zabrze II, Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną, a także zrewitalizowaną łaźnię łańcuszkową. W podziemnych korytarzach odbywają się interaktywne trasy turystyczne i edukacyjne, które w fascynujący sposób przybliżają historię śląskiego górnictwa.

Pomnik historii i symbol Śląska

Zespół kopalni Królowa Luiza i kopalni Guido został w 2020 roku uznany za pomnik historii. To wyróżnienie potwierdza ogromne znaczenie tego miejsca dla dziedzictwa kulturowego Polski i Europy. Dziś teren dawnej kopalni Królowa Luiza to nie tylko zabytkowy kompleks, ale też nowoczesna przestrzeń edukacyjna i turystyczna, w której przeszłość spotyka się z teraźniejszością.