Strefa Carnall w Zabrzu

Strefa Carnall w Zabrzu to wyjątkowa przestrzeń, w której historia górnictwa spotyka się z kulturą, edukacją i rozrywką. Zlokalizowana przy ulicy Wolności 408, stanowi część kompleksu Sztolni Królowa Luiza i jest jednym z najciekawszych przykładów rewitalizacji poprzemysłowej w Polsce. To miejsce, gdzie przeszłość nabiera nowego życia, a industrialna architektura staje się tłem dla nowoczesnych wydarzeń i rodzinnych atrakcji.

Serce dawnej kopalni Królowa Luiza

Strefa Carnall powstała na terenie dawnej Kopalni Królowa Luiza, jednej z najstarszych kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Jej nazwa pochodzi od szybu Carnall, którego wieża szybowa o wysokości 31,5 metra dominuje nad okolicą. To właśnie tu można zobaczyć jedną z najcenniejszych pereł techniki – działającą maszynę parową z 1915 roku, uznawaną za najstarszą czynną w Europie.

Podczas pokazów uruchamiana jest w pełni sprawna maszyna wyciągowa, której rytmiczna praca i dźwięk pary przenoszą zwiedzających w czasy rewolucji przemysłowej.

Zabytki techniki i wystawy multimedialne

Strefa Carnall to nie tylko maszyna parowa, ale również kompleks budynków przemysłowych, które zyskały nowe funkcje. W każdym z nich można poznać inny aspekt pracy górnika i rozwoju techniki wydobywczej:

• Maszynownia szybu Prinz Schönaich – multimedialna ekspozycja poświęcona zagrożeniom i ratownictwu górniczemu, pozwalająca zrozumieć, jak trudna i ryzykowna była praca pod ziemią.
• Kompresorownia – miejsce, gdzie prezentowana jest historia kopalni Królowa Luiza. Centralny eksponat to elektryczna sprężarka tłokowa z 1936 roku.
• Akumulatorownia – wystawa poświęcona ewolucji górniczego oświetlenia, od prymitywnych kaganków łojowych po nowoczesne lampy elektryczne.

Industrialne centrum kultury

Dziś Strefa Carnall to także tętniąca życiem przestrzeń kulturalna. W historycznych wnętrzach odbywają się koncerty, pokazy filmowe, warsztaty i festiwale. Połączenie surowej architektury z nowoczesnym oświetleniem i dźwiękiem tworzy niepowtarzalny klimat, który przyciąga zarówno miłośników techniki, jak i fanów sztuki.

To przykład, jak dawne obiekty przemysłowe mogą zyskać nowe życie i stać się centrum wydarzeń miejskich.

Trasy turystyczne i podziemne przygody

Ze Strefy Carnall rozpoczynają się trzy fascynujące trasy, które pozwalają poznać górnictwo z różnych perspektyw:

• Podziemna podróż w czasie – trasa ukazująca rozwój technik wydobywczych na przestrzeni wieków, prowadząca przez autentyczne chodniki i wyrobiska.
• Podziemny spływ sztolnią – niezapomniana wyprawa łodzią przez zalane korytarze dawnej kopalni. To jedyny taki spływ w Polsce, łączący przygodę z edukacją.
• Droga górnika – szlak pokazujący codzienne przygotowania do pracy pod ziemią. Zwiedzający poznają dawne łaźnie, lampownie i narzędzia, które towarzyszyły górnikom każdego dnia.

Najstarsza działająca maszyna parowa w Europie

Najstarsza działająca maszyna parowa w Europie to prawdziwa perełka śląskiego dziedzictwa technicznego. Zabrzańska maszyna z 1915 roku, wyprodukowana przez Eisenhütte Prinz Rudolph w Dülmen, nieprzerwanie zachwyca zwiedzających swoim rozmachem i doskonałym stanem zachowania. To jedyny w Polsce w pełni sprawny egzemplarz tego typu urządzenia, który można zobaczyć w akcji podczas regularnych pokazów w maszynowni szybu Carnall w Zabrzu.

Imponująca moc 2000 koni mechanicznych pozwalała maszynie obsługiwać szyb o głębokości 503 metrów w dawnej kopalni „Królowa Luiza”, transportując górników i urobek z prędkością nawet 10 metrów na sekundę. Dziś to nie tylko zabytek, ale również żywa lekcja historii, ukazująca potęgę techniki parowej, która napędzała rozwój górnictwa i przemysłu na Górnym Śląsku.

Pokazy pracy maszyny odbywają się w maszynowni szybu Carnall przy ul. Wolności 408 – od poniedziałku do piątku między 11:30 a 15:30, a w weekendy do 17:30. To niezwykłe widowisko przenosi odwiedzających w czasy, gdy parowe kolosy stanowiły serce przemysłowej Europy.

Architektura i otoczenie

Strefa Carnall znajduje się w sercu Zabrza, w głębi terenu dawnej kopalni, tuż za budynkiem Łaźni Łańcuszkowej, w której mieszczą się kasy biletowe i punkt informacyjny. Przestrzeń została przystosowana do potrzeb turystów — znajduje się tu parking, kładka piesza i punkty gastronomiczne.

Wieża szybowa z punktem widokowym pozwala podziwiać panoramę miasta i industrialne krajobrazy Śląska.

Żywa lekcja historii

Odwiedzając Strefę Carnall, można w pełni zrozumieć, jak wyglądała codzienność górników oraz jak ogromne znaczenie miało górnictwo dla rozwoju regionu. To miejsce, które łączy edukację z emocjami i pozwala odkrywać przeszłość w nowoczesny sposób.

Strefa Carnall w Zabrzu to nie tylko zabytek techniki, ale i przykład, jak zrewitalizowane dziedzictwo przemysłowe może inspirować kolejne pokolenia.