Sztolnia Głęboka "Fryderyk" w Tarnowskich Górach

Znajduje się około 6 kilometrów na południowy zachód od tarnogórskiego rynku w zalesionej dolinie Dramy, na terytorium gminy Zbrosławice.

Budowla z 1834 roku to ozdobne zakończenie sztolniowego chodnika. Wzniesiono ją z bloczków obrobionego piaskowca i nadano kształt neoklasycznego portalu, zwieńczonego trójkątnym frontonem. W jego tympanonie znajdował się napis z nazwą sztolni: TIEFE FRIEDRICH STOLLN. Pod nim wykuto roczną datę rozpoczęcia jej budowy - 1821, zaś w zworniku łuku otworu portalu skrzyżowane trzonkami perlik i żelazko.

Te dwa narzędzia, którymi posługiwali się dawni górnicy, stały się w środkowoeuropejskim górnictwie jego powszechnie używanym symbolem. Nie bez powodu znalazły się na tłokach pierwszych pieczęci stosowanych przez tarnogórskie urzędy od 1529 roku i w herbie nadanym Tarnowskim Górom w 1562 roku. Było to wówczas miasto górnicze.

Pierwszy zbudowany odcinek Głębokiej Sztolni Fryderyk to 4568 metrów chodnika między szybem Staszic a portalem. Z jego otworu wypływało w czasie działania kopalni Fryderyk do 50 000 metrów sześciennych wody na dobę.

Portal, zwany czasem współcześnie „Bramą Gwarków”, jest przykładem pruskiej neoklasycznej architektury stosowanej dla tego typu budowli górniczych. Kilka podobnych zachowało się w Niemczech, np. przy sztolniach: Rothschonberger (Freiberg) oraz Tiefer Georg Stollen (Harz).

Źródło: unesco.tarnowskiegory.pl