Zamek Piastowski w Raciborzu

Nr w rejestrze zabytków:
A/1672/66/97
Aktualna funkcja: Agencja Promocji Ziemi Raciborskiej i Wspierania Przedsiębiorczości na Zamku Piastowskim w Raciborzu
Data powstania obiektu: XIII w.
Zamek Piastowski to jedyna zachowana siedziba władców Górnego Śląska, powstała na miejscu dawnego grodu, wzmiankowanego w 1108 r. Założenie zamkowe, wznoszono od XIII w., przetrwało do dziś w pierwotnym kształcie.

W 2. połowie XII wieku zamek stał się siedzibą dworu księcia Mieszka IV Laskonogiego (Plątonogiego), władcy księstwa opolsko-raciborskiego, dzielnicowego władcy Polski. Po nim rezydowali tu kolejni książęta górnośląscy, w tym książę Kazimierz, dziad króla polskiego Władysława Łokietka. W I połowie XIII wieku rozpoczęto wznoszenie pierwszych partii murowanych zamku. Najcenniejszym elementem jest kaplica pw. św. Tomasza Becketa z końca XIII wieku, nazywana perłą górnośląskiego gotyku, bądź też, ze względu na podobieństwa do słynnej paryskiej kaplicy, śląską Saint-Chapelle. Upamiętnia spór między biskupem wrocławskim Tomaszem II a księciem Henrykiem IV Probusem, którego finał, opisany przez Jana Długosza, rozegrał się w Raciborzu.

Właścicielem zabytku jest Powiat Raciborski. Odbudowa zamku rozpoczęła się wiosną 2008 r. a zakończyła w czerwcu 2012 r. Na odbudowę pozyskano 5 mln euro z Unii Europejskiej, a część kosztów inwestycji sfinansowano z budżetu powiatu. Pracami objęto: budynek bramny, elewację słodowni, dom książęcy, dziedziniec, mury obronne i ruiny budynku skrzydła wschodniego z odtworzeniem konstrukcji baszty obronnej, a także konserwację północnej ściany kaplicy zamkowej oraz elewację świątyni. Dziedziniec zamkowy został przystosowany na potrzeby imprez plenerowych. W domu książęcym znajdują się sale wystawowe i konferencyjne oraz podziemia przeznaczone na działalność gastronomiczną. W budynku bramnym mieści się Punkt Informacji Turystycznej oraz biura Agencji Promocji Ziemi Raciborskiej i Wspierania Przedsiębiorczości na Zamku Piastowskim w Raciborzu, która zarządza zamkiem.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Zespół zamkowy jest położony na lekkim wzniesieniu pra¬wego brzegu Odry, na północ od miasta. Badania budowli zapoczątkował w okresie międzywojennym G. Raschke. Po II wojnie światowej prace wykopaliskowe, nastawione głów¬nie na poznanie wczesnośredniowiecznego grodziska, pro¬wadziła w latach 1960-1966 H. Nejowa. W 1963 podjęto tak¬że wstępne rozpoznania architektoniczne pod kierownic¬twem M. Kutznera. Kolejne badania archeologiczno-architektoniczne, zmierzające do odtworzenia układu prze¬strzennego średniowiecznego zamku, przeprowadził w la¬tach 1985-1988 B. Muzolf. Wyniki prac wykopaliskowych nie zostały dotychczas przedstawione w formie wyczerpu¬jącej publikacji. Średniowieczny zamek powstał na relik¬tach grodu wzniesionego prawdopodobnie w IX w. na wy¬spie zwanej Ostrogiem, otoczonej ramionami Odry. W XI w. Racibórz należał przejściowo do Czech i dopiero Bolesław Krzywousty przyłączył go do Polski. W wyniku podziałów dzielnicowych Śląska stał się od 1173 głównym grodem Mieszka Plątonogiego. Pierwszy kasztelan raciborski Stoigniew występuje w dokumencie z 1222. Książęta piastowscy władali Raciborzem do 1336, a później zamek i miasto było w posiadaniu książąt z linii opawskiej do 1521. W następ¬nych wiekach rezydujący na zamku dziedzice Raciborza zmieniali się dość często. Pierwszy dokładniejszy opis zam¬kowych budowli pochodzi z 1595 i świadczy, że była to ob¬szerna, aczkolwiek słabo umocniona rezydencja. Zamek miał wówczas 23 pomieszczenia mieszkalne, w tym trzy sa¬le, sześć pokoi, osiem izb i cztery sypialnie. Zaplecze gospo¬darcze stanowiły dwie kuchnie, piekarnia, stajnie oraz roz¬ległe piwnice. W obrębie zamku istniała kaplica z zakrystią. Po licznych rozbudowach zamek uzyskał kształt trójskrzydłowego założenia z dziedzińcem otwartym na południe. Badania B. Muzolfa przyniosły nowe ustalenia na temat pierwszych faz rozwojowych zamku. Szczegółowo rozpozna¬no konstrukcję wału otaczającego pierwotny gród, użytko¬wanego jeszcze w XIII w. Na nasypach wałów zostały wznie¬sione w trzeciej ćwierci XIII w. ceglane mury obronne. W XVI w. powstała druga, zewnętrzna linia ceglanych mu-rów. Bardzo ważnym odkryciem było odsłonięcie w płd.- -wsch. narożniku założenia fundamentów cylindrycznej wieży, lekko wysuniętej przed linię średniowiecznych mu¬rów obronnych. Wieżę wzniesiono z cegieł w wątku wendyjskim, | jej średnica u podstawy miała 16 m. Równie ważne ustalenia przyniosły badania wykopaliskowe wokół kaplicy, jednego z najciekawszych zabytków wczesnego gotyku w Polsce. Zbudowana około 1290, częściowo zawaliła się w 1519. Dzięki badaniom stwierdzono, że kaplica została przystawiona do już istniejących murów obwodowych, od¬tworzono też jej pierwotny układ. Najwcześniejsza kaplica była dwupoziomowa i o pół przęsła dłuższa od obecnej. Dol¬na kondygnacja miała wysokość 3,5 m i trzyprzęsłowe skle¬pienie. Badania zmierzające do pełnego rozpoznania we¬wnętrznej zabudowy zamku zostały przerwane. Pełne od¬tworzenie układu przestrzennego i funkcjonalnego całego założenia wymaga kontynuacji badań.

Źródło: Kajzer, Kołodziejski, Salm, Leksykon zamkóww Polsce, Arkady 2012.

Zaktualizowano 6 miesięcy temu

Dane teleadresowe

Zamkowa 2
47-400 Racibórz
place
50.095842, 18.220621Skopiowano do schowka
N50º5'45.031", E18º13'14.236"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Wstęp płatny
Miejsce/obiekt, z którego korzystanie, zwiedzanie wymaga uiszczenia opłat.
Kawiarnia/bistro
Miejsce/obiekt, na terenie którego funkcjonuje kawiarnia, bistro itp.
Parking
Miejsce/obiekt w pobliżu którego istnieje możliwość płatnego lub bezpłatnego zaparkowania samochodu.
Restauracja
Miejsce/obiekt, na terenie którego funkcjonuje restauracja, pizzeria itp.
Toaleta
Miejsce/obiekt posiadające na swym terenie bezpłatną lub płatną toaletę.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.