Zamek w Rybniku
368/52 z 20.08.1952; 545/66 z 05.02.1966
Budynek, zwany powszechnie zamkiem, powstał pod koniec XVIII w., ale w jego murach zachowały się relikty pochodzącej z czasów średniowiecza warowni. Czas jej powstania szacowany jest na wiek XIII, aczkolwiek niektórzy twierdzą, iż obronna budowla istniała tutaj już w XII w. Niewykluczone, że wówczas stanowił on fragment południowej linii obronnej wczesnopiastowskiego państwa polskiego. Była to zapewne budowla drewniana otoczona ziemnym wałem. Na początku XIII w. przez pewien czas pełniła ona rolę siedziby klasztoru norbertanek przeniesionych potem do Czarnowąsów koło Opola.
Obecnie jest to budowla murowana otynkowana zwrócona elewacją frontową na wschód. Założona na planie podkowy składa się z dwupiętrowego budynku z dwoma prostopadłymi piętrowymi skrzydłami. Obecnie mieści się tutaj Sąd Rejonowy.
Źródło: peuk.fiiz.pl
W miejscu, gdzie dziś w Rybniku stoi pałac, w początkach XIII w. wznosił się klasztor norbertanek i kościół św. Salwatora. W 1223 r. klasztor został przeniesiony do Czarnowąs. Prawdopodobnie pod koniec XIII w. w miejscu tym wybudowano zamek. Związane to było z lokacją miasta, nadaną przez księcia opolskiego Władysława. Podobnie jak ówczesny Rybnik tak i zamek zbudowany był głównie z drewna.
Piastowie opolsko-raciborscy władali Rybnikiem do 1336 r. oraz w latach 1521-1532. W latach 1336-1521 miastem zarządzali Przemyślidzi. Od 1532 do 1788 r., wraz z obejmującym w XVII w. 13 wsi dominium Rybnik znajdował się w prywatnych rękach wielu znanych rodów szlacheckich, m.in. Lobkowiców (1607-1638), Oppersdorffów (1638-1682) i Wengierskich (1682-1788). Z czasem obszar dominium powiększył się o dalsze 11 wiosek. W związku z tym, że zamek zbudowany był z drewna, narażony był często na pożary. Jedna z takich katastrof zniszczyła zamek, którego pozostałości rozebrano.
Dopiero pod koniec XVII w. wybudowano nowy, dwupiętrowy, murowany pałac z wieżą. W połowie XVIII w. wieża została rozebrana. W latach 1776-1778 wzniesiono skrzydła boczne z arkadami na parterze. Hrabia Antoni Wengierski w 1788 r. sprzedał Rybnik królowi Prus Fryderykowi Wilhelmowi II. Jeszcze w tym samym roku przystąpiono do przebudowy pałacu. Rok później zburzona została siedemnastowieczna środkowa część pałacu. W jej miejscu wybudowano nowy korpus pałacu pod kierunkiem architekta Franciszka Ilgnera. Po zakończeniu prac budowlę przeznaczono na dom inwalidów dla pruskiej armii. W czasie epidemii tyfusu w Rybniku (1846-1847) mieszkający w pałacu inwalidzi opuścili miasto. Rząd pruski urządził w pałacu sierociniec dla dzieci, których rodzice zmarli na tyfus. W 1849 r. w wolną część pałacu przejął Sąd Powiatowy, który po wyprowadzeniu się sierot w 1857 r. otrzymał do dyspozycji cały budynek. W latach 1904-1907 w pałacu przeprowadzono prace restauracyjne.
Późnobarokowy i klasycystyczny pałac wzniesiony został na planie podkowy. Korpus tej budowli ma dwa piętra, natomiast prostopadłe do niego dwa skrzydła boczne posiadają jedno piętro. Obecnie w budynku trwa remont.
Historia rodu
Hrabiowie Węgierscy pochodzili z Polski, na Górnym Śląsku posługiwali się nazwiskiem w formie “We- ngersky". W czasie wojny 30-letniej przybył na Śląsk pułkownik wojsk cesarskich Albert Krzysztof Węgierski, ożenił się z Barbarą von Portugal, która wniosła mu w wianie majątek Miękinie koło Wrocławia.
W 1652 roku (31.05.) jego krewny - Gabriel Węgierski otrzymał tzw. potwierdzenie starego czeskiego stanu panów czyli tytuł barona. Był on założycielem górnośląskiej linii tego rodu. Syn Gabriela - Gabriel Karol bar. von Wengersky w 1714 roku (31.12.) otrzymał tytuł hrabiego. W drugiej połowie XVII wieku nabyli tzw. państwo Rybnik, które posiadali ponad sto lat. Posiadali również majątki w okolicach Opawy; ale główną siedzibą od końca XVIII wieku stały się Pilchowice koło Gliwic.
Herb polski Rola
Posiada czerwoną tarczę, na której znajduje się srebrna róża heraldyczna z pięcioma płatkami, otoczona gwiaździście trzema kosami, dawniej zwanymi krojami. Stąd, druga nazwa tego herbu - Kroje. W klejnocie pięć srebrnych strusich piór.
