P.O. "Nowy Bytom" - 05. Schron artyleryjski nr 26

Schron artyleryjski nr 26 to najcięższy obiekt bojowy artylerii polowej na terenie punktu oporu „Nowy Bytom”. Zbudowany w klasie odporności E, stanowił północny tradytor – schron przeznaczony do prowadzenia ognia bocznego z pozycji zakrytej. Obiekt powstał w 1937 roku, w ramach fortyfikacji Obszaru Warownego „Śląsk”.

Zlokalizowany w Rudzie Śląskiej, schron jest jednokondygnacyjny, wykonany z żelbetu i wyposażony w pancerne elementy bojowe. Dziś pozostaje w dobrym stanie technicznym, choć jest zaśmiecony, zarośnięty i znajduje się na terenie Górnośląskiej Spółki Gazowniczej, co ogranicza dostęp.

Fot. Widok na strzelnicę schronu prawdopodobnie w 1939/1940 r. (źródło: Denkschrift über die polnische Landbefestigung, Berlin 1941,s. 168).

Uzbrojenie i możliwości bojowe

Podstawowe uzbrojenie stanowiła armata polowa kalibru 75 mm (wz. 1897), która mogła razić cele na znaczne odległości. Dodatkowo obiekt posiadał trzy ciężkie karabiny maszynowe wz. 30, z czego jeden umieszczono w półkopule pancernej (W.I. – 1938 105/18), a drugi za pancerzem warstwowym. Trzeci ckm i ręczny karabin maszynowy uzupełniały system obrony bliskiej.

Na szczególną uwagę zasługuje obserwacyjna kopuła ZO 1936 N28, w rzeczywistości będąca starszym modelem z 1934 roku, zastosowanym nietypowo zamiast nowszego wariantu.

Architektura i wyposażenie techniczne

Schron nie posiadał wyjścia ewakuacyjnego ani łączności optycznej, ale wyposażono go w dwa ręczne wentylatory odsysające gazy prochowe. Główny wentylator mechaniczny i silnik nigdy nie zostały zamontowane. W wejściu zachowało się dolne skrzydło drzwi pancernych, jednak większość pancerzy i drzwi nie przetrwała.

Wnętrze schronu było przystosowane do obsługi artylerii i uzbrojenia maszynowego. Załogę stanowiło około 15 żołnierzy, w tym 3 podoficerów i 5 kanonierów.

Stan obecny i znaczenie historyczne

Schron zachował się w dobrym stanie technicznym, a jego wartość historyczna jest ogromna – to unikalny przykład najcięższego schronu artyleryjskiego typu E na Górnym Śląsku. Choć zarośnięty i zaśmiecony, zachował oryginalne elementy pancerne, w tym półkopułę ckm z wkładkami w strzelnicach i kopułę obserwacyjną.

Obiekt znajduje się w gminnej ewidencji zabytków miasta Ruda Śląska i zasługuje na ochronę oraz popularyzację jako cenny relikt polskiej myśli fortyfikacyjnej lat 30. XX wieku.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu artyleryjskiego nr 26 punktu oporu "Nowy Bytom".

Źródło: wirtualnaruda.pl / fortyfikacja.pl