P.O. "Nowy Bytom" - 15. Schron bojowy nr 33

Schron bojowy nr 33, położony w Rudzie Śląskiej-Bielszowicach przy ul. Cynkowej, to jeden z najlepiej zachowanych obiektów Obszaru Warownego „Śląsk”. Zbudowany w 1937 roku jako ciężki schron typu D, wchodziłw skład punktu oporu "Nowy Bytom" i miał za zadanie zamknąć ogniem kluczową drogę z Bielszowic do centrum Nowego Bytomia i zapewnić wsparcie sąsiednim pozycjom ogniem karabinów maszynowych.

Konstrukcja i wyposażenie schronu

Schron zaprojektowano zgodnie z wymogami kategorii odporności „D”, co oznaczało odporność na trafienie pociskiem kalibru 220 mm. Obiekt wykonano z żelbetu zbrojonego stalowymi prętami i siatkami przeciwodpryskowymi. Jednokondygnacyjna budowla posiadała 1,5-metrowej grubości strop ze stalowymi belkami i pasami blachy, które wzmacniały całość konstrukcji.

W skład wyposażenia bojowego wchodziły:

• dwa ckm wz. 30 kal. 7,92 mm, z czego jeden znajdował się w półkopule pancernej,
• jeden lub dwa rkm wz. 28 kal. 7,92 mm,
• półkopuła bojowa W.I 1938 oraz kopuła obserwacyjna ZO 1937,
• wyjście ewakuacyjne pełniące funkcję dodatkowej strzelnicy.

Wewnątrz mieściły się m.in. izba dowódcy, izba bojowa, pomieszczenie załogi, śluza gazowa, komory kopułowe oraz maszynownia.

Nowoczesne jak na lata 30. instalacje

Schron posiadał pełne zaplecze techniczne:

• agregat prądotwórczy (zachował się fundament),
• filtrowentylację i instalację wodną do chłodzenia ckm-ów,
• łączność zewnętrzną (telefon) oraz wewnętrzną (rury głosowe).

Zamknięcie hermetyczne i śluza gazowa czyniły go odpornym także na atak chemiczny.

Rola strategiczna w systemie OW „Śląsk”

Schron nr 33 stanowił część punktu oporu budowanego na „Wzgórzu 319”, dominującym nad przedpolami Nowego Bytomia. Miał on kluczowe znaczenie z uwagi na położenie przy ważnej drodze oraz bliskość granicy z Niemcami. Od 1937 roku tworzono tu gęstą sieć schronów, które w większości otrzymały kopuły dopiero w 1938 roku.

Obiekt nr 33 służył jako punkt obserwacyjny artylerii, ale też jako kluczowy element obrony sektora „Nowy Bytom”. Miał osłaniać sąsiednie schrony oraz prowadzić ogień na przedpole i wzdłuż zapór ogniowych.

Obsada i walki w 1939 roku

Załogę schronu stanowiło około 10 żołnierzy. Dowódcą był plut. E. Czekała – zastępca dowódcy II plutonu 5 kompanii ckm-ów. W sierpniu 1939 roku, w czasie alarmowej mobilizacji, wzmocniono pozycje o dodatkową 10 kompanię strzelecką „Świętochłowicką”.

Od końca sierpnia obiekt brał udział w walkach z niemieckim „Freikorpsem”. Szczególnie zaciekłe starcia miały miejsce wokół cegielni w Czarnym Lesie. Dzięki zorganizowanej obronie ataki Niemców zostały odparte. Polacy zadali napastnikom dotkliwe straty, zdobywając wielu jeńców. Obiekt nr 33 był jednym z najlepiej bronionych punktów tego odcinka.

Zgodnie z rozkazem wyższego dowództwa, 2 września 1939 roku pozycje te zostały opuszczone.

Losy schronu po wojnie

Obiekt zachował się w dobrym stanie technicznym. Przetrwały zarówno kopuła obserwacyjna, jak i półkopuła bojowa. Niestety, podczas budowy osiedla w pobliżu, nieumyślnie uszkodzono otoczenie ziemne schronu. Mimo trwających prac konserwatorskich podejmowanych przez stowarzyszenie Pro Fortalicium, dewastacje ze strony wandali poważnie utrudniały przywrócenie obiektowi dawnego wyglądu.

Schron jest obecnie udostępniony do zwiedzania i stanowi ważny punkt na mapie śląskich umocnień – zarówno pod względem militarnym, jak i historycznym.

Znaczenie historyczne i militarne

Schron bojowy nr 33 w Rudzie Śląskiej to nie tylko zabytek techniki wojskowej, ale i symbol oporu przed niemiecką agresją. Jego konstrukcja, uzbrojenie i rola w 1939 roku świadczą o wysokim poziomie przygotowania OW „Śląsk” do obrony.

Dzięki staraniom pasjonatów historii, takich jak członkowie Pro Fortalicium, pamięć o tych wydarzeniach wciąż jest żywa. Obiekt ten zasługuje na trwałe miejsce w świadomości mieszkańców Śląska i miłośników historii militarnej w całej Polsce.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu bojowego nr 33 w Rudzie Śląskiej.

Źródło: wirtualnaruda.pl / fortyfikacja.pl