Tatrzański Park Narodowy - five 4359234
Tatrzański Park Narodowy - hala gasienicowa sierpien
Tatrzański Park Narodowy - czerwony szlak miedzy kopa konradzka a kasprowym wierchem
Tatrzański Park Narodowy - tatrzanski park narodowy logo okragle svg kopia
Tatrzański Park Narodowy - lake 2535706
Tatrzański Park Narodowy - dolina pieciu stawow 4
Tatrzański Park Narodowy - doplyw do morskiego oka
Tatrzański Park Narodowy - tatry 2823257
Tatrzański Park Narodowy - dolina chocholowska i tatrzanskie krokusy
Tatrzański Park Narodowy - tatry 2811774
Tatrzański Park Narodowy - polana kalatowki dolina goryczkowa
Tatrzański Park Narodowy - mnichy chocholowskie a2
Tatrzański Park Narodowy - 10 tatras
Tatrzański Park Narodowy - czarny staw i morskie oko widok ze szlaku
Tatrzański Park Narodowy - czerwone wierchy widok z giewontu
Tatrzański Park Narodowy - dolina chocholowska szlak 2017
Tatrzański Park Narodowy - dolina malej laki widok 2017 1
Tatrzański Park Narodowy - dolina pieciu stawow 1
Tatrzański Park Narodowy - panorama z wielkiego kopienca
Tatrzański Park Narodowy - dolina pieciu stawow 2
Tatrzański Park Narodowy - eye of the sea tatra mountains poland 06
Tatrzański Park Narodowy - dolina pieciu stawow 3
Tatrzański Park Narodowy - dolina pieciu stawow latem
Tatrzański Park Narodowy - dolina roztoki
Tatrzański Park Narodowy - krokusy dolina chocholowska tatry zachodnie
Tatrzański Park Narodowy - nosal i widok na tatry
Tatrzański Park Narodowy - kozica tatrzanska w koziej dolince
Data powstania obiektu: 1955 r.
Opis

Tatrzański Park Narodowy (TPN) to światowy rezerwat biosfery, jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, który chroni unikalną wysokogórską przyrodę; świerkowe bory, jawory, buki i limby. Tu żyją kozice, świstaki, a także niedźwiedzie brunatne. Miejsce to słynie z pięknych szlaków turystycznych, narciarskich, a także legendarnych dróg wspinaczkowych. Tu szukali natchnienia poeci i malarze, tutaj odpoczywa się i aktywnie, i leniwie. Największy i najbardziej znany park w Polsce obejmuje zasięgiem całe Tatry Polskie oraz fragment Podhala. Tatrzański Park Narodowy został utworzony z dniem 1 stycznia 1955 roku przez rozporządzenie Rady Ministrów z 30 października 1954 r. Jego odpowiednikiem po stronie słowackiej jest TANAP.

Z przyrodniczego punktu widzenia Tatry to jeden z najcenniejszych terenów naszego kraju. Zadecydowało to o włączeniu parku do uznania go przez UNESCO za rezerwat biosfery, co świadczy o unikatowości tego obszaru w skali świata. W parku występują wszystkie charakterystyczne piętra roślinne związane ze zmieniającymi się wraz z wysokością warunkami klimatycznymi. Najwyższe szczyty osiągają wysokość powyżej 2000 metrów nad poziomem morza, a pierwsze miejsce pod tym względem zajmują Rysy (2499 m n.p.m.). Istotnym walorem Tatrzańskiego Parku Narodowego są liczne jeziora polodowcowe (nazywane stawami), charakteryzujące się wyjątkową przezroczystością wody. Największe z nich to Morskie Oko (34,5 hektarów i 50,8 m głębokości) oraz Wielki Staw Polski. Występują tu także wywierzyska i wodospady (największym jest Wielka Siklawa - 70 metrów). Dużą atrakcją są także Wodogrzmoty Mickiewicza. Długość udostępnionych szlaków turystycznych to ponad 240 kilometrów, a dla tradycyjnego narciarstwa kilkanaście kilometrów tras w rejonie Kasprowego Wierchu.

Na wszystkich szlakach w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego konieczne jest posiadanie ważnego biletu wstępu, również w miejscach, gdzie TPN nie prowadzi stacjonarnej sprzedaży biletów. Zmiana ta została wprowadzona odkąd udostępniono internetowy system sprzedaży biletów dostępny na stronie https://tpn.gov.pl/wstep-do-parku lub przez aplikację mobilną Skycash / Mpay albo w innym punkcie biletowym stacjonarnym.

Źródło: wikipedia.pl / visitmalopolska.pl

Wstęp do Tatrzańskiego Parku Narodowego

 

1) Pieszo

Na wszystkich szlakach w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) konieczne jest posiadanie ważnego biletu wstępu do TPN, również w miejscach, gdzie TPN nie prowadzi stacjonarnej sprzedaży biletów. Zmiana ta została wprowadzona odkąd udostępniono internetowy system sprzedaży biletów dostępny na stronie https://tpn.gov.pl/wstep-do-parku lub przez aplikację mobilną Skycash / Mpay albo w innym punkcie biletowym stacjonarnym - sprawdź gdzie stacjonarnie kupisz bilet do TPN.

Warto zakupić bilet przed ruszeniem w Tatry, gdyż posiadając bilet online można uniknąć kolejek przy kasach i wskazać kasjerowi już posiadany bilet. Wystarczy zapisać zakupiony bilet w formacie PDF w urządzeniu mobilnym lub wydrukować w celu okazania do kontroli.

 

Uwaga: W Dolinie ChochołowskiejDolinie Lejowej opłaty za wstęp pobiera ich właściciel, tj. Wspólnota Uprawnionych 8 Wsi z siedzibą w Witowie. Honorowane są jednak także bilety zakupione online na stronach internetowych TPN.

 

2) Rower

Turystykę rowerową w TPN można uprawiać tylko na udostępnionych do tego celu szlakach lub drogach. Większość udostępnionych tras to jednocześnie szlaki turystyczne lub drogi publiczne. Na szlakach obowiązuje zakaz poruszania się na hulajnogach, hulajnogach elektrycznych, monocyklach itp. W Dolinie Chochołowskiej za wjazd rowerem pobierana jest dodatkowa opłata.

 

3) Pies

W TPN obowiązuje zakaz wprowadzania psów, a jedynym wyjątkiem jest Dolina Chochołowska, której właścicielem jest Wspólnota Uprawnionych 8 Wsi z siedzibą w Witowie. Szlakiem prowadzącym dnem doliny do schroniska, gdzie w większości obowiązuje ochrona krajobrazowa, można wejść z psem. Z psem można również spacerować Drogą pod Reglami. Należy pamiętać, że musi on być prowadzony na smyczy!

Powstanie TPN

Od początku wkroczenia ludzi w Tatry ich przyroda ulegała niszczeniu, początkowo negatywny wpływ ludzi był jednak niewielki, dopiero w XIX i XX wieku w wyniku intensywnej eksploatacji przyroda Tatr uległa znacznym zniszczeniom. Głównymi czynnikami zagrożeń były:

  • przemysł: dla jego potrzeb budowano drogi dojazdowe, urbanizowano niektóre rejony Tatr, niszczono lasy. Dla potrzeb górnictwa i hutnictwa żelaza (huty w Kuźnicach i w Dolinie Kościeliskiej) wyrąbano niemal całkowicie dolnoreglowe lasy bukowe (huty wówczas opalane były drewnem). Dzieła zniszczenia pierwotnych lasów dokonały papiernie,
  • pasterstwo spowodowało zmiany w krajobrazie. Dzisiejsze polany reglowe powstały w miejsce wyciętych lasów, naturalne hale znacznie powiększono przez wyrąb kosodrzewiny. Wypas spowodował obniżenie górnej granicy lasu, zwiększył zagrożenie lawinowe, erozję powierzchniową, eutrofizację oligotroficznych jezior wysokogórskich, i wiele innych,
  • rabunkowa gospodarka leśna: zmiana składu gatunkowego lasu (wyeliminowanie buka i jodły, nasadzenie na tych stanowiskach świerka), wprowadzanie gatunków obcych. Obecny dolnoreglowy las świerkowy jest lasem wtórnym,
  • gospodarka łowiecka i zarybianie: kłusownicy wybijali kozice i świstaki, wprowadzenie i skrzyżowanie rodzimego jelenia karpackiego z obcymi rasami tego gatunku, sprowadzonych z innych obszarów Europy, Azji i Ameryki Północnej, zarybianie jezior wysokogórskich obcym gatunkiem – pstrąg źródlany (wytępił on reliktową faunę skorupiaków planktonowych).

Tatry to jedyne w Polsce góry o charakterze alpejskim, jedyne w Polsce miejsce gdzie żyją kozice i świstaki. Żaden z polskich parków narodowych ani regionów geograficznych nie posiada też tak swoistej flory. Dla ok. 200 gatunków roślin naczyniowych Tatry są jedynym miejscem występowania w Polsce. Konieczność ochrony tego unikatowego miejsca zaczęła dojrzewać już pod koniec XIX wieku.

Obszar TPN

TPN obejmuje całe polskie Tatry oraz niewielkie części Pogórza Bukowińskiego i Rowu Podtatrzańskiego, zarówno te przylegające do obszaru parku, jak i enklawy (np. Polana Rogoźniczańska, Wyskówki, Harenda, Bafiów Bór). Najwyższym punktem jest szczyt Rysów (2499 m), najniższym dolina Porońca w okolicy Kośnych Hamrów (ok. 773 m), różnica wysokości między nimi wynosi 1730 m.

Po utworzeniu parku problemem pozostawała własność prywatna górali obejmująca hale tatrzańskie. Górale wypasali na nich nadmierną ilość owiec, które zamieniały hale w udeptane klepisko, wygłodniałe owce zaś mimo drastycznych kar wypasali w lasach. Nie chcieli też odsprzedać swojej własności. Z braku możliwości porozumienia się z góralami, 8 grudnia 1960 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę o przymusowym wykupie lub wymianie na inne obszary wszystkich prywatnych własności w Tatrach. Dokonano tego w latach 1960–1964, równocześnie zniesiono też serwituty. Obecnie około 85% terenu TPN-u jest własnością parku, około 1000 ha jest własnością PTTK (to tereny wykupione przed II wojną przez Towarzystwo Tatrzańskie). Pozostała część (ok. 2200 ha) to własność Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi. W 1981 górale odzyskali swoją własność i prowadzą na niej działalność gospodarczą, ale pod kontrolą parku. Nadal w parku istnieje jeszcze niewielka własność prywatna, w miarę możliwości wykupywana przez park.

Źródło: wikipedia.pl

Charakterystyka

Duże różnice wzniesień, piętrowość klimatu i niezwykły skład gatunkowy fauny i flory sprawiają, że Tatry mają charakter wysokogórski. Powierzchnia Tatr wynosi ok. 785 km², z czego 175 km² przypada na Tatry Polskie, reszta to Tatry Słowackie. Rzeki zaczynające swój bieg w Tatrach Polskich należą do zlewiska Bałtyku, zaś rzeki biorące początek w Tatrach Słowackich wpadają częściowo do Morza Czarnego (Orawa, Wag), częściowo do Morza Bałtyckiego (Poprad).

Podział Tatr na Tatry Wysokie, Tatry Zachodnie i Tatry Bielskie (te ostatnie tylko na Słowacji) jest uzasadniony budową geologiczną. Tatry zaliczane są do gór orogenezy alpejskiej. Ich trzon stanowią skały krystaliczne z granitem, który w niektórych miejscach pokryty jest dolomitem i wapieniem, z licznymi jaskiniami i innymi zjawiskami krasowymi atrakcyjnymi dla grotołazów.

Źródło: wikipedia.pl

Flora i fauna

Klimat Tatr, a co za tym idzie ich roślinność, charakteryzuje się piętrowością. Piętro najniższe, czyli piętro regla dolnego, porastają lasy świerkowe, bukowe i jodłowe. Regiel górny to prawie wyłącznie bór świerkowy, rzadko tylko występuje reliktowy bór limbowo-świerkowy. Piętro kosodrzewiny (1550–1800 m) porasta roślinność krzewiasta z przewagą kosodrzewiny. Piętro hal to murawy wysokogórskie z bogatą roślinnością alpejską. Można tu spotkać m.in. wiele gatunków goryczek, goździka lodowcowego, sasankę alpejską. W piętrze turni roślin jest niewiele, choć niektóre z nich są silnie przywiązane do tego piętra wysokościowego np. goryczka przezroczysta i jaskier lodnikowy.

Z tatrzańskich ssaków warto wymienić kozicę i świstaka (które wytworzyły w Tatrach podgatunki: kozicę tatrzańską i świstaka tatrzańskiego), a w niższych partiach jelenia, sarnę europejską, rysia i łasicę pospolitą oraz niedźwiedzia brunatnego. Wśród ptaków króluje orzeł przedni, charakterystyczny jest też pomurnik, gniazdujący w wyższych partiach gór. Można go rozpoznać po czerwonych skrzydłach i niezwykłych zdolnościach wspinaczkowych.

Zarówno faunę, jak i florę Tatr charakteryzuje duża liczba endemitów, i to nie tylko zachodnio-karpackich czy karpackich, ale nawet tatrzańskich, to znaczy występujących wyłącznie w Tatrach. Świstak tatrzański stanowi podgatunek świstaka alpejskiego. Przez pewien czas groziło mu wyginięcie, do czego przyczynił się góralski przesąd, że jego sadło stanowi panaceum na różne choroby. Bogata jest endemiczna fauna bezkręgowców (np. Allogamus starmachi).

Z endemitów roślinnych warto wymienić warzuchę tatrzańską oraz trawy: wiechlinę tatrzańską i granitową. Na uwagę zasługują też dębik ośmiopłatkowy oraz wierzba żyłkowana, relikty epoki lodowcowej.

Bogactwu roślinności odpowiada bogactwo krajobrazowe. Na turystów czeka kilka schronisk. U podnóża Tatr Polskich rozłożone jest Zakopane, natomiast u podnóża Tatr Słowackich istnieje kilka miejscowości z zapleczem turystycznym, jak np. Tatrzańska Łomnica i Poprad. W Tatrach wolno się poruszać tylko po oznakowanych ścieżkach, które zwykle są w dobrym stanie, a w bardziej eksponowanych miejscach są często zaopatrzone w klamry i łańcuchy umożliwiające turystom bezpieczne dotarcie do celu nawet w razie załamania się pogody. Jednym z najczęściej odwiedzanych schronisk tatrzańskich jest schronisko PTTK nad Morskim Okiem. Inną bazą wypadową turystów jest schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, położone w samym sercu polskiej części Tatr Wysokich. Jeziora tatrzańskie cechuje znaczna przejrzystość wody; spotykany w opracowaniach popularnych i naukowych termin „staw” wywodzi się z nazewnictwa gwarowego i na tyle się upowszechnił, że mianem tym zaczęto nazywać wszystkie jeziora tatrzańskie. Słowacka część Tatr również ma dobre zaplecze turystyczne, ale z racji większej powierzchni słowackiego parku tamtejsze schroniska i hotele są rozmieszczone nieco rzadziej, choć niejednokrotnie również na dużych wysokościach.

Fakt, że południowa granica polskiego Tatrzańskiego Parku Narodowego jest zarazem północną granicą parku słowackiego (TANAP-u), umożliwia swobodne przemieszczanie się zwierząt i ma ogromne znaczenie dla zachowania bioróżnorodności obu tych obszarów chronionych. Zarówno polski, jak i słowacki park narodowy otacza obszar otuliny, na którym dozwolone są niektóre formy działalności rolniczej i gospodarczej. Pewne przejawy tradycyjnej gospodarki rolnej (wypas owiec, koszenie traw) dozwolone są nawet na obszarach pod ścisłą ochroną, co jest o tyle uzasadnione, że działalność taka ma tu wielowiekową tradycję, a zaprzestanie jej może spowodować drastyczne zmiany w ekosystemie.

Ze względu na unikatowy charakter tego wysokogórskiego obszaru oba tatrzańskie parki narodowe zostały w 1993 roku wpisane na listę Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Źródło: wikipedia.pl

Historia

W 1868 Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę „względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwym Tatrom, świstaka i dzikich kóz”. Ustawa należała do pierwszych tego rodzaju norm w Europie. Do jej egzekwowania utworzono straż myśliwską w osobach dawnych kłusowników: Jędrzeja Wali i Macieja Sieczki, którzy porzucili kłusownictwo i stali się zagorzałymi strażnikami przyrody tatrzańskiej. Utworzone w 1873 Towarzystwo Tatrzańskie rozszerzyło ochronę także na niektóre rośliny: szarotkę alpejska, cisa i limbę. Z jego też inicjatywy utworzono Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, które rozpoczęło zbiórkę pieniędzy na wykup Tatr z rąk prywatnych i utworzenie parku narodowego. Wykupiono ok. 1000 ha. Wykup prowadził też Skarb Państwa. W 1932 wykupił ponad 900 ha, a w 1933 ok. 9000 ha Fundacji Kórnickiej. Przedsięwzięcie tworzenia parku narodowego zahamowali technokraci, dla których park był przeszkodą w rozbudowie infrastruktury turystycznej, mimo to, zarządzeniem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 26 czerwca 1939 r. utworzono szczególną jednostkę organizacyjną Lasów Państwowych „Park Przyrody w Tatrach”, w celu „utrzymania tatrzańskiej flory i fauny oraz ochrony wszelkich innych form przyrody ze względów naukowych, estetycznych, historycznych, pamiątkowych”.

Po II wojnie światowej kontynuowano starania w celu utworzenia w Tatrach parku narodowego. Znacjonalizowano własność rodziny Uznańskich obejmującą ponad połowę polskich Tatr. W 1947 na tym terenie minister leśnictwa utworzył obszar ochronny o nazwie Tatrzański Park Narodowy, rok później w górnej części Doliny Kościeliskiej na terenach wykupionych jeszcze przed II wojną światową przez Skarb Państwa utworzono rezerwat ścisły o nazwie rezerwat przyrody Tomanowa-Smreczyny. W 1954 utworzono Tatrzański Park Narodowy (TPN), włączono w jego obszar także własność Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi (doliny Chochołowska i Lejowa). Na utworzenie parku narodowego polskie Tatry musiały czekać sześć lat dłużej niż Tatry Słowackie. Ochroną parkową objęto wówczas cały obszar górski i otulinę na Podhalu. W chwili utworzenia parku Tatry były zdewastowane, liczebność dzikich ssaków była niska, a drzewostan był w opłakanym stanie.

Źródło: wikipedia.pl

Literatura

Poniżej polecane przez nas publikacje rozszerzające opisywaną w artykule tematykę:

Dokonując zakupu publikacji przez kliknięcie w powyższe linki, wspierasz rozwój serwisu Odtur.pl. Dzięki temu będziemy mogli tworzyć jeszcze więcej darmowych treści dla naszych czytelników. Dziękujemy!

Zaktualizowano 18 dni temu

Dane teleadresowe

34-500 Zakopane
Tel.: (+48) 18 20 23 200
Fax: (+48) 18 20 23 299, (+48) 18 20 635 79
place
49.240397, 19.944755Skopiowano do schowka
N49º14'25.429", E19º56'41.118"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Wstęp płatny
Miejsce/obiekt, z którego korzystanie, zwiedzanie wymaga uiszczenia opłat.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).
Park narodowy

Powiązane artykuły W tych artykułach wspomnieliśmy o aktualnie oglądanej przez Ciebie atrakcji