Dolina Chochołowska
Dolina Chochołowska uznawana jest za najdłuższą i największą dolinę w polskich Tatrach o długości ok. 10 km i powierzchni ponad 35 km². Jest doliną walną położoną na terenie wsi Witów, i choć znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, jednak nie jest jego własnością, dlatego w Dolinie Chochołowskiej prowadzone są wycinki leśne oraz wypas owiec i bydła.
Przez Dolinę Chochołowską prowadzi łagodny i niewymagający szlak oznaczony kolorem zielonym - startuje na Siwej Polanie (907 m n.p.m.) i kończy się na Polanie Chochołowskiej na wysokości 1105 m n.p.m., kawałek dalej można odpocząć w Schronisku PTTK na Polanie Chochołowskiej. Czas przejścia doliną od parkingu samochodowego na Siwej Polanie do schroniska, według mapy szacuje się na ok. 2,5 godz. w górę oraz 2 godz. w dół (oczywiście czas jest uzależniony od indywidualnego tempa marszu). Trasa jest bardzo łatwa, idealna na spacery rodzinne, zwłaszcza z dziećmi i z wózkami. Częściowo dystans ten można przebyć także na rowerze wypożyczonym w specjalnych punktach, tuż za początkiem doliny.
Bardziej zaawansowani turyści mogą rozszerzyć wycieczkę z Polany Chochołowskiej o szczyty takie jak: Grześ, Rakoń, Wołowiec, czy nawet słowackie Rohacze. Lekki spacer warto zaplanować także Szlakiem Papieskim od Polany Chochołowskiej wzdłuż Jarząbczego Potoku. Idąc Doliną Chochołowską, warto wziąć pod uwagę warianty wcześniejszego odbicia ze szlaku, jeszcze przed Polaną Chochołowską na Trzydniowiański Wierch, Doliną Starorobociańską w stronę Siwej Przełęczy i Starorobociańskiego Wierchu, czy na Iwaniacką Przełęcz.
Dojazd do startu Doliny Chochołowskiej jest łatwy, u wylotu doliny znajduje się kilka dużych parkingów. Bez problemu można dotrzeć tu także komunikacją. Wstęp do doliny jest płatny.
Dolina Chochołowska w dolnej części, o długości ok. 4 km tworzy głęboki wąwóz, na którym podobnie jak w Dolinie Kościeliskiej występują przewężenia, zwane bramami. Są dwa takie przewężenia: Niżnia Brama Chochołowska i Wyżnia Brama Chochołowska. Górna część doliny rozdziela się na trzy główne ramiona: Dolinę Starorobociańską, Dolinę Chochołowską Wyżnią i Dolinę Jarząbczą. Oprócz tych głównych odgałęzień Dolina Chochołowska posiada jeszcze wiele mniejszych dolin: Mała Sucha Dolina, Wielka Sucha Dolina, Dolina Huciańska, Dudowa, Trzydniowiańska, Głębowiec, Długa, Kryta, Wielkie Koryciska, Małe Koryciska oraz wiele żlebów.
Dolina Chochołowska zbudowana jest z dwóch głównych rodzajów skał. Część południową (górną), powyżej Wyżniej Bramy Chochołowskiej budują skały krystaliczne – gnejsy i granity. Część północną (dolną) budują skały osadowe – łupki, wapienie kredowe i dolomity triasowe. Różne jest też pochodzenie geologiczne tych części doliny. W górnej części, powyżej Wyżniej Bramy Chochołowskiej dominują formy geologiczne wytworzone przez lodowiec, w części dolnej, gdzie nie sięgał lodowiec, powierzchnia modelowana była głównie przez Chochołowski Potok i zjawiska krasowe. Efektem tych zjawisk krasowych są również liczne jaskinie z największą Szczeliną Chochołowską na czele, jednak żadna z nich nie nadaje się do udostępnienia turystycznego.
Źródło: wikipedia.pl / visitmalopolska.pl
Nazwę swą dolina zawdzięcza oddalonej o kilkanaście kilometrów wsi Chochołów. Wieś ta już w XVI wieku zajmowała obszar Tatr pomiędzy Wołowcem a Bobrowcem (bardziej użyteczne dla rolnictwa i pasterstwa obszary doliny już wcześniej zostały przydzielone nadaniami królewskimi innym wsiom starszym od Chochołowa). Dzięki występowaniu w dolinie dużej powierzchni polan i hal, stała się ona największym ośrodkiem pasterstwa w Tatrach. W 1930 r. 70 juhasów wypasało na niej ok. 4000 owiec, ponadto 280 pastuchów wypasało bydło. Ogromna też była liczba szałasów, bacówek i szop. Często pomieszkiwali w nich zbójnicy, dopóki nie wytępiono ich w Tatrach – w roku 1809 stoczyli zwycięską potyczkę na polanie Huciska.
Dolina Chochołowska miała też swoją przeszłość górniczą. Już od XVI w. prowadzono na niej prace górnicze i hutnicze, które trwały aż do drugiej połowy XIX wieku. Głównie wydobywano rudy żelaza, które początkowo wytapiano na miejscu, później zwożono je tzw. Drogą pod Reglami do huty w Kuźnicach. Niektóre nazwy w obrębie doliny związane są właśnie z tymi pracami (np. Hala Stara Robota, polana Huciska).
Na pięknie Doliny Chochołowskiej poznali się też turyści. Pierwsi pojawili się tutaj już w XIX wieku. Jeden z nich pisał: Kilka potężnych szczytów wznoszących swe dumne czoła w krainę obłoków, tak wydają się strome, że powątpiewamy, iżby wstąpić można było na ich wierzchołki. Jednak początkowo turystyka skupiała się głównie w okolicach Tatr bliższych z Zakopanego. Dopiero przed I wojną światową uzyskała dolina większą popularność, głównie dzięki narciarzom i taternikom skupionym w Zakopiańskim Oddziale Narciarzy i Towarzystwie Tatrzańskim, które zbudowało schronisko u ujścia Doliny Starorobociańskiej. W latach 1930–1932 Warszawski Klub Narciarski wybudował duże schronisko na Polanie Chochołowskiej. To wydatnie wpłynęło na rozwój turystyki w tej dolinie, szczególnie narciarstwa. W 1938 r. usiłowano tutaj pobić światowy rekord wysokości lotu balonem „Gwiazda Polski”, jednak wiatr to uniemożliwił, a powłoka już częściowo wypełniona wodorem wybuchła.
W czasie II wojny światowej istniejące w dolinie schroniska i liczne szałasy stanowiły bazę dla partyzantów polskich i radzieckich. Latem 1939 r. szkoleni tu byli przez sztab generalny przyszli dywersanci. W roku 1942 szkolenie odbywało się pod dowództwem placówki AK „Smrek” z zachodniego Podhala. W czasie walk z partyzantami na początku stycznia 1945 roku Niemcy spalili okoliczne schroniska, liczne szałasy i szopy. Dolina Chochołowska była też miejscem, w którym hitlerowcy rozstrzeliwali zakładników i więźniów. Okoliczne lasy były rabunkowo wycinane na potrzeby dużego zakładu drzewnego Luftwaffe w Czarnym Dunajcu.
Źródło: wikipedia.pl
Z Zakopanego dojechać można licznymi busami do Siwej Polany. Od tego miejsca Dolina Chochołowska jest zamknięta dla ruchu pojazdów zmechanizowanych. Na Siwej Polanie znajduje się płatny parking. Dalej przemieszczać się można:
- pieszo - czas przejścia do Polany Chochołowskiej: 2:10 h, ↓ 1:45 h,
- kolejką turystyczną, która kursuje co pół godziny i dojeżdża do Polany Huciska,
- rowerem - działa wypożyczalnia rowerów, którymi można dojechać dalej niż kolejką traktorową, bo do leśniczówki,
- bryczką góralską, którą można dojechać jeszcze dalej – do samej Polany Chochołowskiej.
Za wstęp do doliny, podobnie jak w całych Tatrach, pobierane są opłaty – bilety wydaje tu jednak nie TPN, lecz Wspólnota Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi.
Źródło: wikipedia.pl
Trasa przez Dolinę Chochołowską oznaczona jest zielonym szlakiem turystycznym, który od Siwej Polany wiedzie aż do Schroniska PTTK na Polanie Chochołowskiej. Czasy przejścia i odległości są podane od punktu opłat na Siwej Polanie, na podstawie mapy.
Informacje praktyczne o trasie przez Dolinę Chochołowską:
- Dystans: 7,6 km
- Czas przejścia: 2 godz. 20 min
- Różnica wzniesień: 218 m↗ 12 m↘
- Najwyższy punkt: Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej - 1148 m n.p.m.
- Szlak: zielony
Opis trasy:
- Roztoki (osiedle wsi Witów) – wylot Doliny Chochołowskiej przy szosie Zakopane – Chochołów
- 1 km od szosy – Siwa Polana – do tego miejsca dojechać można samochodem. Dalej pieszo, rowerem, dorożką konną lub kolejką traktorową. Na południowo-zachodnim krańcu polany do szosy dołącza zielony szlak z Kir (przedłużenie Drogi pod Reglami)
- szlak turystyczny zielony – czas przejścia do Kir: 50 min w obie strony
- szlak turystyczny zielony – czas przejścia od tego punktu do schroniska: 1:55 h, ↓ 1:30 h
- 400 m – po prawej stronie dwie strzeliste Siwiańskie Turnie
- 50 min – polana Huciska – do tego miejsca dojeżdża kolejka traktorowa z Siwej Polany
- 55 min – Niżnia Brama Chochołowska – ciasny wąwóz skalny. Tuż powyżej niego, po lewej stronie ścieżka do ogromnego wywierzyska – Wywierzyska Chochołowskiego
- 1:10 h – Polana pod Jaworki – niewielka polana z malowniczymi skałami
- szlak turystyczny czarny – z lewej strony szlak czarny (Ścieżka nad Reglami) do Doliny Kościeliskiej przez Niżnią Polanę Kominiarską i Przysłop Kominiarski. Czas przejścia na Cudakową Polanę: 2:05 h, z powrotem 2 h
- 1:25 h – Wyżnia Brama Chochołowska – po raz drugi dolina ścieśnia się w skalny wąwóz
- 1:30 h – na lewo odgałęziają się dwa szlaki turystyczne:
- szlak turystyczny żółty – do schroniska PTTK na Hali Ornak przez Iwaniacką Przełęcz. Czas przejścia: 2:20 h, z powrotem 2:25 h
- szlak turystyczny czarny – na Siwą Przełęcz przez Starorobociańską Polanę i Starorobociańską Rówień. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 2 h
- 1:45 h – polana Trzydniówka – na lewo odgałęzienie:
- szlak turystyczny czerwony – szlak przez Krowiniec i Kulawiec na Trzydniowiański Wierch, stamtąd Doliną Jarząbczą na Polanę Chochołowską. Czas przejścia na Trzydniowiański Wierch: 2 h, ↓ 1:45 h
- 2:10 h (od wylotu doliny 6,5 km) – schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej. Z różnych miejsc polany wychodzą dalsze szlaki turystyczne:
- szlak turystyczny żółty – Bobrowieckim Żlebem na Grzesia. Czas przejścia: 1:30 h, ↓ 1 h
- szlak turystyczny zielony – przedłużenie zielonego szlaku, prowadzące Doliną Chochołowską Wyżnią na grzbiet między Rakoniem i Wołowcem. Czas przejścia: 2:15 h, ↓ 1:45 h
- szlak turystyczny czerwony – szlak na Trzydniowiański Wierch przez Wyżnią Jarząbczą Polanę, stamtąd zejście przez Kulawiec i Krowi Żleb na polanę Trzydniówka. Czas przejścia na Trzydniowiański Wierch: 2:20 h, ↓ 1:55 h
- szlak turystyczny żółty – żółto-biały Szlak Papieski do Doliny Jarząbczej przez Wyżnią Jarząbczą Polanę, biegnący razem ze szlakiem czerwonym. Czas przejścia: 50 min, ↓ 45 min
Źródło: wikipedia.pl
Do obiektu przynależą:
Inne obiekty znajdujące się w:
Tatry Reglowe
- Dolina Białego
- Dolina Chochołowska
- Dolina Jaworzynka
- Dolina Kościeliska
- Dolina ku Dziurze w Zakopanem
- Dolina Lejowa
- Dolina Małej Łąki
- Dolina Olczyska
- Dolina Strążyska
- Dolina za Bramką
- Dolinka Chłabowska
- Droga Oswalda Balzera
- Droga pod Reglami w Kościelisku
- Droga pod Reglami w Zakopanem
- Gęsia Szyja (1489 m n.p.m.)
- Hotel górski PTTK Kalatówki
- Krokiew (1378 m n.p.m)
- Mała Kopa Królowa (1577 m n.p.m.)
- Mały Kopieniec (1167 m n.p.m.)
- Nosal (1206 m n.p.m.)
- Olczyska Polana
- Przysłop Miętusi (1190 m n.p.m.)
- Ścieżka nad Reglami w Kościelisku
- Staników Żleb
- Suchy Wierch (1428 m n.p.m.)
- Tatrzański Park Narodowy
- Wielki Kopieniec (1328 m n.p.m.)
- Wodospad Siklawica
- Wyżnie Stanikowe Siodło
Inne obiekty znajdujące się w:
Tatry Zachodnie
- Błyszcz (2159 m n.p.m.)
- Bobrowiec (1665 m n.p.m.)
- Ciemniak (2096 m n.p.m.)
- Czerwone Wierchy
- Czubik (1845 m n.p.m.)
- Dolina Bystrej
- Dolina Chochołowska
- Dolina Gąsienicowa
- Dolina Goryczkowa
- Dolina Kondratowa
- Dolina Kościeliska
- Dolina Małego Szerokiego
- Dolina Małej Łąki
- Dolina Suchej Wody
- Giewont (1895 m n.p.m.)
- Grześ (1653 m n.p.m.)
- Jarząbczy Wierch (2137 m n.p.m.)
- Jaskinia Mylna
- Jaskinia Obłazkowa
- Jaskinia Raptawicka
- Jaskinia Smocza Jama w Wąwozie Kraków
- Jaskinia Wielka Śnieżna
- Jaskinie Pawlikowskiego
- Kalacka Kopa (1592 m n.p.m.)
- Kasprowy Wierch (1987 m n.p.m.)
- Kominiarski Wierch (1829 m n.p.m.)
- Kończysty Wierch (2002 m n.p.m.)
- Kondracka Przełęcz
- Kopa Kondracka (2005 m n.p.m.)
- Kopa Prawdy (2027 m n.p.m.)
- Krzesanica (2122 m n.p.m.)
- Łopata (1957 m n.p.m.)
- Małołączniak (2096 m n.p.m.)
- Myślenickie Turnie (1354 m n.p.m.)
- Ornak (1854 m n.p.m.)
- Rakoń (1879 m n.p.m.)
- Sarnia Skała (1378 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK "Murowaniec" na Hali Gąsienicowej
- Schronisko PTTK na Hali Kondratowej
- Schronisko PTTK na Hali Ornak
- Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej
- Siwy Zwornik (1965 m n.p.m.)
- Smreczyński Staw
- Starorobociański Wierch (2176 m n.p.m.)
- Tatrzański Park Narodowy
- Trzydniowiański Wierch (1758 m n.p.m.)
- Twarda Kopa (2026 m n.p.m.)
- Wąwóz Kraków
- Wołowiec (2063 m n.p.m.)