Gr. boj. "Wirek" - 9. Schron w budynku szkoły

Schron bojopwy w budynku szkoły należący do grupy bojowej "Wirek" na terenie Rudy Śląskiej, to obiekt wybudowany w ścisłej tajemnicy przed II wojną światową. Choć mogłoby się wydawać, że Obszar Warowny „Śląsk” został już gruntownie zbadany, rzeczywistość przyniosła niespodziankę. Członkowie stowarzyszenia Pro Fortalicium w 2017 roku, wspólnie z miłośnikami fortyfikacji skupionymi wokół grupy „Fortyfikacje – badania terenowe”, odkryli nieznany wcześniej schron bojowy zlokalizowany... w budynku szkoły w dzielnicy Wirek w Rudzie Śląskiej.

Trop z relacji porucznika Oleksego

Impulsem do działania była publikacja relacji por. Jana Oleksego – oficera IV batalionu 73 pułku piechoty. Wspominał on o trzech tajnych schronach bojowych na odcinku „Nowa Wieś”, z których jeden znajdował się w nowym budynku szkoły. Dwa pozostałe okazały się być już znanymi schronami pozorno-bojowymi, które w 1939 roku były zamaskowane jako altanki ogrodowe.

Poszukiwania i przełom

Dzięki analizie lokalnych szkół z okresu budowy umocnień, wytypowano jedną konkretną placówkę. Po uzyskaniu zgody na oględziny, zespół Pro Fortalicium odkrył wejście do schronu pod sceną sali gimnastycznej. Początkowe trudności z otwarciem włazu nie powstrzymały pasjonatów. Pomoc konserwatora szkoły okazała się kluczowa – przecięcie kłódki odsłoniło trzymetrową drabinę prowadzącą w głąb historii.

Wnętrze jak zamrożone w czasie

W schronie odkryto niemal kompletne wyposażenie – dwie lawety forteczne dla CKM-ów, oryginalne prycze (jedyne takie zachowane na całym OWŚ), półki, siedziska, fragmenty instalacji telefonicznej oraz... widelec z niezbędnika WP wz. 31. Wszystko wyglądało, jakby załoga opuściła obiekt zaledwie chwilę wcześniej.

Konstrukcja i znaczenie obiektu

Schron składa się z dwóch izb. Pierwsza posiadała strzelnice, prycze, wentylator ręczny i zbiornik na wodę (niezachowane), natomiast druga zawierała stanowiska CKM z zachowanymi lawetami. Mimo braku drzwi pancernych, obiekt wykonany został solidnie – prawdopodobnie w kategorii odporności „C”. Nietypowe wzmocnienie stropu blachą stalową świadczy o jego strategicznym znaczeniu.

Przyszłość schronu

Obiekt został zgłoszony do Miejskiego Konserwatora Zabytków w Rudzie Śląskiej, a trwające badania mają na celu ustalenie dalszych kroków dotyczących jego ochrony i ewentualnego udostępnienia do zwiedzania. Odkrycie to nie tylko wzbogaca wiedzę o OWŚ, ale daje nadzieję na nowe spojrzenie na historię obronności regionu.

Schemat schronu

Rys. Schemat odkrytego schronu w Rudzie Śląskiej (źródło: Zamysłowski T.,Śląski Rocznik Forteczny, tom IX).