Zamek Świny
A/3387/345 z 13.11.1956
Zamek Świny (niem. Schweinhaus) to jeden z najstarszych zamków piastowskich, powstał w rejonie zajmowanym we wczesnym średniowieczu przez osadę pamiętającą co najmniej XI stulecie i późniejszy piastowski gród kasztelański. Po przejściu jeszcze w XIII wieku w prywatne ręce śląskiego odłamu rodu Świnków Henryk Krzyżowiec ze Świn wzniósł tam do dziś znakomicie zachowaną potężną wieżę mieszkalną, która jest jednym z najwyższych zachowanych średniowiecznych budynków mieszkalnych w Polsce. Wieżę zamkową porasta bluszcz, wedle szacunków liczący ponad 250 lat. Piękne lipy zdobią prowadzącą tu aleję, a rozłożyste gałęzie drzew tworzą naturalne sklepienie.
W 2 połowie XV wieku powstał zamek średni, po którym przetrwał obwód zewnętrznych murów z bramą. W XVII stuleciu Jan Zygmunt Schweinichen wystawił wielki pałac w stylu manierystycznym pokryty geometrycznym sgraffitem, z okazałą bramą nad którą wznosi się herb Świnków. Całość otaczają wczesnonowożytne fortyfikacje i sucha fosa. Nader rzadką okazją jest w Polsce oglądanie dwóch zamków naraz, tymczasem stojąc na dziedzińcu wielkim warowni w Świnach roztacza się przed nami piękny widok na miasteczko Bolków z dominującą nad nim sylwetką książęcego zamku.
Na zboczach wzgórza znajduje się urwisko skalne, które służy za punkt widokowy. Z tego miejsca rozpościerają się piękne widoki na zabytkowy Bolków.
Źródło: wikipedia.pl / dolnyslask.travel / szlakzamkowipalacow.eu
Ruiny zamku rycerskiego na skalistym cyplu płaskowyżu. Na tym miejscu stał zapewne stary gród wzmiankowany w r. 1108, występujący jako ośrodek kasztelanii w r. 1230. Gród ten został opuszczony w latach siedemdziesiątych XIII w. przez Bolka I, księcia jaworsko-świdnickiego, który ośrodek władzy w tej części swojego księstwa przeniósł do pobliskiego Bolkowa. Świny przeszły w ręce rycerskiego rodu Świnków, ci zaś wznieśli w XIV w. zamek murowany. W XVI w. zamek został rozbudowany i powiększony. Wielka rozbudowa miała miejsce około r. 1620. W końcu XVIII w. rodzina Świnków sprzedała zamek, a już w r. 1769 był opuszczony. Ostatecznie zniszczył go pożar w r. 1876.
Pierwotnym założeniem była wieża mieszkalna otoczona murem obwodowym, zbudowana na planie prostokąta (12 x 18 m), podpiwniczona i mająca cztery kondygnacje połączone schodami, później umieszczonymi od zachodu. W ścianie północnej zachował się gotycki portal datujący w pewnym stopniu całą budowlę. Parter stanowił jednoprzestrzenne założenie przykryte stropem. W XVII w. przebudowa wieży w znacznej mierze zatarła jej pierwotny charakter. W pierwszych latach XVI w. na północ od wieży postawiono budynek mieszkalny, połączony z nią murem z bramą.
Około r. 1620 nastąpił trzeci etap rozbudowy zamku. Całe wzgórze zostało otoczone murem z wysuniętymi elementami obrony przystosowanymi do broni palnej. Od strony północnej na narożach kurtyny zachodniej stanęły okrągłe basteje. W środku kurtyny północno-wschodniej umieszczono bastion pełniący funkcję piatta-formy. Od zachodu dziedziniec został zamknięty dwukondygnacjowym pałacem z dwiema cylindrycznymi wieżami na narożach i z podwójną sienią przejazdową, do której prowadził most i bogaty barokowy portal. Elewacja zachodnia, mająca sgraffitową dekorację i dwuspadowy dach z trzema szczytami, stanowiła ważny element zmieniający charakter pierwotnego założenia. Tak więc w tym czasie wyraźnie zarysował się podział na zamek górny z wieżą mieszkalną oraz zamek dolny z reprezentacyjnym pałacem i wielkim dziedzińcem otoczonym nowożytnymi fortyfikacjami.
Źródło: B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984.
Zamek Świny jest udostępniony do zwiedzania głównie w okresie letnim oraz w wybrane weekendy. Aktualne godziny i terminy najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie organizatora lub umówić się telefonicznie.
- B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
- Lutsch. Provinz Schlesien. Bd 3 (zob. Schwein-haus)
- B. Guerquin. Zamki śląskie
- O. Czerner, J. Rozpędow-ski. Bolków i Świny. Wrocław 1960
- J. Rozpędowski. Świny - ruiny zaniku. Dokumentacja historyczno-archilektoniczna. PKZ Wrocław 1961 (maszynopis).
