Zamek Prószkowskich w Białej

Zamek Prószkowskich w Białej to jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych zabytków tej miejscowości w województwie opolskim. Jego historia sięga średniowiecza, kiedy na miejscu obecnej budowli istniała drewniana warownia związana z początkami miasta i kasztelanii. W XVI wieku z inicjatywy Piastów opolskich powstała tu renesansowa rezydencja, która w kolejnych stuleciach została rozbudowana w stylu barokowym. Zamek pełnił funkcję siedziby możnych rodów, ośrodka administracyjnego, a później także placówki edukacyjnej. Dziś, choć jest własnością prywatną, pozostaje jednym z najcenniejszych świadectw historii Białej i całej Opolszczyzny.

Historia zamku

Początki zamku sięgają XIV wieku, kiedy w tym miejscu znajdowały się gotyckie mury obronne. W XVI wieku Piastowie opolscy zbudowali murowaną rezydencję renesansową, składającą się z głównego skrzydła i dziedzińca. Po śmierci księcia Jana Dobrego w 1532 roku zamek przeszedł na własność Habsburgów, a następnie trafił pod zastaw i zarząd różnych rodów. Najważniejszym okresem w jego dziejach były lata 1638–1640, kiedy rodzina von Proskau (Prószkowscy) przebudowała go w stylu barokowym, dodając kolejne skrzydła i charakterystyczną wieżę. Zamek stał się wówczas główną rezydencją tego rodu.

Zamek w czasach nowożytnych

W XVIII wieku obiekt zmieniał właścicieli, a w 1872 roku został przejęty przez miasto Biała. W jego murach przez wiele lat mieściło się seminarium nauczycielskie, a po II wojnie światowej liceum ogólnokształcące. Budowla, mimo zmian funkcji, zachowała swoją wyjątkową formę architektoniczną z renesansowo-barokowym charakterem. W latach 80. XX wieku obiekt został zaadaptowany na cele magazynowe, a od początku XXI wieku pozostaje w rękach prywatnych właścicieli.

Architektura i znaczenie

Zamek składa się z trzech skrzydeł połączonych krużgankami oraz czterokondygnacyjnej wieży zwieńczonej barokowym hełmem. W jego przyziemiu zachowały się gotyckie fragmenty murów, które stanowią cenny ślad średniowiecznej przeszłości. Połączenie renesansowej elegancji i barokowej okazałości sprawia, że budowla jest wyjątkowym przykładem architektury rezydencjonalnej Opolszczyzny. Zamek Prószkowskich w Białej to nie tylko świadectwo historii miasta, ale także jeden z najcenniejszych zabytków regionu, który przyciąga miłośników architektury i dziejów Śląska.