Muzeum Juliana Fałata w Bystrej

Muzeum Juliana Fałata w Bystrej jest ekspozycją zewnętrzną Muzeum w Bielsku-Białej. Ma charakter biograficzno-artystyczny i w całości poświęcone jest osobie wybitnego polskiego malarza – Jana Fałata. Jego atrakcyjności dodaje fakt, iż mieści się ono w zabytkowej wilii, tzw. „Fałatówce”, w której artysta mieszkał od 1910 r. aż do swojej śmierci w 1929 r.

Ekspozycja zajmuje osiem pomieszczeń na parterze i piętrze budynku. Na parterze prezentowane są wczesne obrazy olejne, które powstały pod wpływem akademii monachijskiej, pierwsze akwarele oraz liczne autoportrety, portrety rodziny i przyjaciół. Znajdują się tutaj również akwarele przedstawiające miejskie pejzaże, będące świadectwem wielu podróży artysty. Są to widoki Torunia, Leoben i wspaniała panorama Krakowa z 1896 r. oraz drobne szkice. Ekspozycję obrazów wzbogaca materiał archiwalny poświęcony życiu, twórczości artystycznej i działalności społecznej artysty. Do cenniejszych dokumentów należą: metryka chrztu malarza z parafii rzymsko-katolickiej w Tuligłowach, świadectwo szkolne z Gimnazjum w Przemyślu z 1869 r., paszport żony Marii Luisy Comello na wyjazd do Austrii, Niemiec i Rosji z 1899 r., pamiętnik z „Najmłodszych lat dzieciństwa”, fotografie artysty z przyjaciółmi i żony z dziećmi. Równie interesujące są dyplomy i wyróżnienia, jakie Julian Fałat otrzymał na międzynarodowych i krajowych wystawach sztuki w latach 1880–1929 (m.in. dyplom Królewskiej Akademii Sztuki w Berlinie, Drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, dyplom Międzynarodowej Wystawy Sztuki w Monachium, świadectwo ukończenia Akademii w Monachium, dyplom Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, a także akt nadania Orderu św. Michała II klasy Króla Leopolda Bawarskiego i akt nadania Orderu IV klasy Cesarza Pruskiego). Cenny jest także zespół materiałów związany z malowaniem panoramy przedstawiającej przejście wojsk napoleońskich przez rzekę Berezynę w 1812 r. (umowa Juliana Fałata i Wojciecha Kossaka z towarzystwem akcyjnym panoramy „Berezyna”, korespondencje artystów, album z reprodukcjami fragmentów tego dzieła), a także bogata dokumentacja z pochodzącymi ze zbiorów malarza XIX-wiecznymi grafikami ilustrującymi te wydarzenia. Pracę społeczną i kulturalną Juliana Fałata w latach 1919–1922 na Pomorzu potwierdzają listy, zaproszenia artysty na uroczyste obchody Konfraterni Artystów i Literatów, ręcznie pisane przez jej członków pozdrowienia dla Fałata, założyciela Konfraterni, dyplom Pomorskiego Towarzystwa Opieki nad Dziećmi oraz list prezydenta miasta Torunia z podziękowaniem za ofiarowanie przez artystę domu na ochronkę dla sierot. Materiał archiwalny uzupełniają odznaczenia, jakie otrzymał artysta: odznaka Za Obronę Śląska 1919 (jako ochotnik uczestniczył w odparciu najazdu czeskiego na Śląsk Cieszyński), Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta (1923) oraz Krzyż z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta (1928) za wybitne zasługi na polu działalności artystycznej.

Pierwsze piętro muzeum poświęcone jest przede wszystkim charakterystycznej dla Juliana Fałata tematyce myśliwskiej. Wypełniają go obrazy przedstawiające różne wydarzenia z polowań, jak nagonka, podchodzenie zwierzyny czy odpoczynek myśliwych przy ognisku. Uwagę zwraca obraz olejny z 1888 r. zatytułowany „Polowanie na niedźwiedzicę z małymi”, powstały pod wpływem przeżyć artysty podczas pobytu w Nieświeżu, gdzie uczestniczył w wielkim zimowym polowaniu w Puszczy Poleskiej, zorganizowanym przez księcia Antoniego Radziwiłła dla księcia Wilhelma Hohenzollerna, późniejszego cesarza Niemiec. Obok prac o tematyce myśliwskiej prezentowane są tu także ciekawe studia portretowe i pejzażowe z okolic Bystrej.

Wnętrza muzeum uzupełniają meble i sprzęty, którymi posługiwał się artysta oraz jego sztalugi i stolik na przybory malarskie. Na piętrze eksponowane są także japońskie akwarele, mapa podróży przez Ocean Atlantycki i wiele innych pamiątek, które Julian Fałat zgromadził podczas podróży dookoła świata, odbytej wraz z przyjacielem Edwardem Simmlerem w 1885 r.

Źródło: peuk.fiiz.pl