Port wojenny Hel

Port wojenny Hel to jeden z najważniejszych obiektów wojskowych nad Morzem Bałtyckim, położony w południowej części Mierzei Helskiej. Znajduje się w województwie pomorskim, w mieście Hel, stanowiąc strategiczną bazę Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej. Obecnie zarządza nim oddział logistyczny Punkt Bazowania Hel, działający w strukturze 3 Flotylli Okrętów.

Położenie i znaczenie strategiczne

Port wojenny położony jest na zachodnim brzegu cypla Mierzei Helskiej, przy wschodnim wybrzeżu Zatoki Puckiej. Od zachodu graniczy z układem miejskim Helu, a od południowego wschodu sąsiaduje z portem cywilnym. Zachodni falochron portu przebiega w osi tzw. Helskiego Haku – miejsca, w którym znajdowała się pierwotna osada Stary Hel.

Położenie portu sprawia, że od początku istnienia pełnił on kluczową rolę w obronie polskiego wybrzeża. To właśnie stąd w 1939 roku dowodzono częścią działań podczas kampanii wrześniowej, a sam Hel stał się jednym z najdłużej broniących się punktów w Polsce.

Historia portu wojennego

Budowa portu wojennego w Helu rozpoczęła się w 1931 roku. Prace realizowało polsko-francuskie konsorcjum według projektu inżyniera Włodzimierza Szawernowskiego. Do wybuchu II wojny światowej ukończono basen portowy o wymiarach 400 × 300 metrów z nabrzeżem obsługowym o szerokości 45 metrów. Wokół portu powstała rozbudowana infrastruktura techniczna – schrony amunicyjne, minowe, torpedowe oraz podziemne zbiorniki paliwa połączone rurociągami z nabrzeżem.

W 1939 roku port odegrał kluczową rolę podczas Obrony Wybrzeża, będąc jednym z ostatnich punktów oporu polskiej armii. Z portu wypłynął wówczas kuter pościgowy Batory, na którym szesnastu obrońców Helu przedostało się przez niemiecką blokadę do szwedzkiej Gotlandii. Dziś kuter ten jest uznawany za najstarszy zachowany polski okręt.

Po II wojnie światowej port był stopniowo rozbudowywany i modernizowany. Powstały nowe baseny portowe oraz główka wejściowa. W pobliżu portu można zobaczyć wrak niszczyciela ORP Wicher (pierwotnie radzieckiego Skoryj), który przez wiele lat służył w polskiej Marynarce Wojennej.

Dziedzictwo wojskowe i współczesność

W 1969 roku garnizon Hel został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari z okazji 30. rocznicy bohaterskiej obrony wybrzeża. To symbol uznania dla marynarzy i żołnierzy, którzy bronili Helu przed niemieckim najeźdźcą.

Po transformacji ustrojowej port nadal pozostaje ważnym elementem polskiego systemu obrony. 31 grudnia 2007 roku utworzono Punkt Bazowania Hel, który przejął obowiązki dawnej Komendy Portu Wojennego. Jednostka odpowiada za logistyczne wsparcie i zabezpieczenie okrętów Marynarki Wojennej stacjonujących w Helu i Władysławowie.

Port wojenny Hel jako element historii i turystyki militarnej

Choć port wojenny pozostaje obiektem czynnym i chronionym, jego okolice przyciągają miłośników historii i turystyki militarnej. W pobliżu można zobaczyć pozostałości dawnych schronów, bunkrów i stanowisk artyleryjskich, które stanowiły część systemu obronnego Helu. W połączeniu z pobliskim fokarium, portem cywilnym oraz latarnią morską tworzą one wyjątkowy zespół atrakcji, łączący historię z nadmorskim krajobrazem.

Port wojenny Hel to nie tylko współczesna baza Marynarki Wojennej, ale przede wszystkim miejsce o ogromnym znaczeniu historycznym. Stanowi symbol morskiej tradycji, odwagi i niezłomności polskich marynarzy, a jednocześnie ważny punkt na mapie militarnego dziedzictwa Polski.