Zamek w Międzyrzeczu

Zamek w Międzyrzeczu to jeden z najcenniejszych zabytków architektury obronnej w Polsce. Położony malowniczo na wzgórzu, w miejscu, gdzie rzeki Obra i Paklica tworzą naturalne rozwidlenie, stanowił przez wieki siedzibę władców i kluczowy punkt strategiczny zachodnich rubieży państwa polskiego. Początki historii tego miejsca sięgają IX wieku, gdy istniał tu już słowiański gród warowny. W połowie XIV wieku Kazimierz Wielki nakazał wzniesienie potężnej murowanej twierdzy, która miała strzec granic i symbolizować siłę polskiej korony.

Historia zamku w Międzyrzeczu

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego zamku pochodzą z VIII wieku. W IX wieku powstał tu drewniany gród, który po włączeniu do państwa Piastów przez Siemomysła, ojca Mieszka I, pełnił funkcję ważnego ośrodka obronnego i administracyjnego. W czasach Bolesława Chrobrego Międzyrzecz był jednym z głównych grodów na zachodnich rubieżach kraju. Potężne wały o szerokości do 20 metrów i wysokości ponad 10 metrów stanowiły niezdobytą fortecę.

W XIII wieku gród był centrum kasztelanii międzyrzeckiej, chronił przeprawy przez Wartę i Obrę oraz kontrolował szlaki handlowe łączące Wielkopolskę z Pomorzem Zachodnim. Wtedy też w grodzie rozwijało się rzemiosło – działały tu kuźnie, warsztaty szklarskie, a nawet łaźnie.

Gród, a później zamek, był wielokrotnie celem ataków – w 1015 roku został spalony przez wojska cesarza Henryka II Świętego, a w XI wieku zajęty przez Pomorzan. W 1094 roku odzyskał go Bolesław Krzywousty, co opisał Gall Anonim. W XIII wieku Międzyrzecz najechali Brandenburczycy, niszcząc miasto i podgrodzie.

Budowa zamku Kazimierza Wielkiego

Na przełomie XIII i XIV wieku rozpoczęto budowę murowanej warowni. Około 1350 roku, z polecenia króla Kazimierza Wielkiego, rozpoczęto wznoszenie ceglanego zamku, którego budowę ukończono około 1380 roku. Zamek pełnił funkcję siedziby starostów i był jedną z najpotężniejszych twierdz zachodniej Wielkopolski.

W XIV i XV wieku zamek był świadkiem wielu walk. W 1474 roku, dzięki zdradzie burgrabiego Sędziwoja Żydowskiego, został na krótko zajęty przez wojska Jana II Szalonego i Macieja Korwina. W 1520 roku, podczas wojny polsko-krzyżackiej, zdobyły go najemne wojska krzyżackie dowodzone przez Wolfa von Schönburga. Po tych zniszczeniach zamek odbudowano, dodając dwie renesansowe basteje.

Zamek w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów

W XVI wieku Międzyrzecz należał do kasztelana Stanisława Ostroroga, który czuwał nad mostem na Warcie i pobierał opłaty mostowe. W 1574 roku na zamku zatrzymał się król Henryk III Walezy, podróżując z Francji do Krakowa, by objąć tron Polski.

W czasie potopu szwedzkiego w 1655 roku zamek został zdewastowany, a w XVIII wieku jego znaczenie stopniowo malało. Starostowie międzyrzeccy wznieśli w 1719 roku dworek w sąsiedztwie ruin, gdyż sama twierdza nie nadawała się już do zamieszkania. Mimo to część pomieszczeń podzamcza była wciąż użytkowana.

Po II rozbiorze Polski zamek przeszedł w ręce pruskiego ministra Girolama Lucchesiniego, a później lokalnych rodzin ziemiańskich. W XIX wieku jego wnętrza służyły jako pomieszczenia gospodarcze, a stoki wzgórza zamieniono w winnice.

Zamek po II wojnie światowej

Po 1945 roku zamek został przekazany muzeum. W latach 50. i 60. XX wieku przeprowadzono badania archeologiczne i prace konserwatorskie, które zabezpieczyły obiekt w formie trwałej ruiny. Odbudowano budynek bramny i przyziemie renesansowego domu mieszkalnego.

Dziś do zamku prowadzi ulica Podzamcze od strony międzyrzeckiego rynku. Na dziedzińcu można zobaczyć ruiny murów i makietę przedstawiającą jego pierwotny wygląd. W południowej bastei znajduje się ekspozycja muzealna, a także izba tortur, popularna wśród turystów.

13 listopada 2024 roku Zamek Piastowski w Międzyrzeczu wraz z zespołem dworsko-parkowym został uznany za pomnik historii, co podkreśla jego wyjątkową wartość kulturową i historyczną.

Zamek w Międzyrzeczu jako atrakcja turystyczna

Zamek w Międzyrzeczu to dziś jeden z najważniejszych punktów na mapie turystycznej województwa lubuskiego. Wchodząc na jego teren, można poczuć klimat dawnych wieków i zobaczyć, jak wyglądała średniowieczna warownia.

Zwiedzanie obiektu jest możliwe w ramach ekspozycji Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej, które prezentuje m.in. zabytki archeologiczne, makiety, a także pamiątki związane z dziejami regionu.

Zamek w Międzyrzeczu to miejsce, gdzie historia spotyka się z legendą – idealne dla miłośników przeszłości, pasjonatów architektury obronnej i turystów szukających wyjątkowych atrakcji w zachodniej Polsce.