Drewniana cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Komańczy
A-171 z 5.01.1971













Cerkiew Opieki Matki Bożej – prawosławna cerkiew parafii w Komańczy. Należy do dekanatu Sanok diecezji przemysko-gorlickiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Obecna cerkiew jest rekonstrukcją poprzedniej, która spłonęła 13 września 2006. Świątynia włączona do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Architektura i wyposażenie
Cerkiew wzniesiona z drewna w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce, orientowana, pierwotnie trójdzielna, obecnie czwórdzielna, na planie prostokąta. Od wschodu prezbiterium na planie wąskiego prostokąta zamknięte trójbocznie z zakrystią. Obszerna kwadratowa nawa szersza od prezbiterium i prostokątny babiniec i prostokątne kruchty. Zrąb babińca, nawy, prezbiterium i zakrystii na równej wysokości, kruchta niższa od babińca, o równej mu szerokości. Zwarta bryła świątyni przykryta jest dachem wielospadowym, nad zakrystią trzyspadowym z prostą kalenicą i wysuniętym okapem, nad kruchtą pulpitowym. Nad zakrystią, prezbiterium, nawą i babińcem znajdują się cztery ośmioboczne, cebulaste wieżyczki z ślepymi latarniami, podzielone ząbkowanymi gzymsami, w dolnych częściach pokryte gontem, w górnych blachą, zwieńczone cebulkami zakończonymi iglicami i podwójnymi krzyżami. Ściany cerkwi oszalowane pionowymi deskami i listwowane. Wszystkie części budynku, poza kruchtą otaczają dwa profilowane gzymsy – podokapowy i nadokienny.
Wewnątrz nad nawą, prezbiterium i babińcem rozpięte są zrębowe, 8-polowe kopuły namiotowe, nad przedsionkiem sufit z desek. Nad babińcem nadwieszony jest chór muzyczny. Wnętrze doświetlają prostokątne okna z podziałem na 24 kwadratowe kwatery.
Oryginalne wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu. Obecnie wewnątrz znajduje się współczesna kopia ikonostasu z 1832 r. zniszczonego w czasie pożaru.
Wokół cerkwi
Cerkiew otoczona jest kamiennym ogrodzeniem dawnego cmentarza. Od strony zachodniej, w linii ogrodzenia, znajduje się szkieletowa wieża-dzwonnica pełniąca pierwotnie także funkcję bramy. Trzykondygnacyjna o pochyłych ścianach, kryta blaszanym dachem namiotowym zwieńczonym charakterystyczną wieżyczką, z dzwonem z 1882 r.
Źródło: wikipedia.pl
Zachowaną do 2006 cerkiew zbudowano w latach 1800–1803 na miejscu poprzedniej spalonej w 1800, jako parafialną cerkiew greckokatolicką. W 1834 ustawiono ikonostas wykonany przez snycerza i malarza Aftanazego Rużyłowicza przeniesionego ze wsi Wołosianka na Zakarpaciu. W 1834 wzniesiono dzwonnicę bramną, a w 1836 dobudowano zakrystię. Cechą szczególną było usytuowanie zakrystii na przedłużeniu sanktuarium, na osi wzdłużnej cerkwi. Cerkiew była wielokrotnie remontowana. Po wojnie mimo wysiedlenia znacznej liczby mieszkańców (Łemków) służyła pozostałym we wsi grekokatolikom (rodzinom kolejarzy obsługujących linię łupkowską i leśników pracujących w rzepedzkim tartaku). Nieprzerwanie odbywały się nabożeństwa greckokatolickie co było wówczas zjawiskiem wyjątkowym w skali kraju. 10 czerwca 1961 cerkiew została zamknięta przez władze. Była to tak zwana „akcja na cerkwie". Od wiernych zażądano przejścia na prawosławie. 22 czerwca 1963 cerkiew oficjalnie przekazano w użytkowanie reaktywowanej w 1962 r. parafii prawosławnej.
W latach 1965–1970 przeprowadzono gruntowny remont świątyni. Załatano ubytki w ścianach oraz odremontowano fundamenty. W latach 1983–1985 przeprowadzono prace konserwatorskie ikonostasu i polichromii. Kolejne prace remontowe i zabezpieczające wykonano w okresie 1993–1995. 22 lipca 2001 w czasie wichury cerkiew uszkodziło padające drzewo. Dzięki dotacji firmy Ford naprawiono dach.
13 września 2006 cerkiew wraz z wyposażeniem spłonęła, strażakom udało się uratować jedynie zabytkową dzwonnicę. 14 września 2006 (następnego dnia po pożarze) prawosławny arcybiskup przemyski i nowosądecki Adam (Dubec) zapowiedział jej odbudowę w kształcie sprzed pożaru i 14 października 2008 celebrował w nowej cerkwi liturgię (cerkiew w stanie surowym bez okien i podłogi, bez ikonostasu i polichromii). Potrzebne do odbudowy cerkwi 240 m³ drewna jodłowego przekazały w formie darowizny Lasy Państwowe. Drewno, w postaci belek długości 10 m i średnicy minimum 50 cm w cieńszym końcu pochodziło z nadleśnictw Baligród, Komańcza i Rymanów.
W dniach 13–14 października 2010 dokonano uroczystej konsekracji odbudowanej w kształcie sprzed pożaru świątyni. Cerkiew poświęcił metropolita warszawski i całej Polski Sawa – zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz inni hierarchowie PAKP.
Cerkiew z lat 1800–1803 była wpisana do rejestru zabytków 5 stycznia 1971 pod nr A-171. Z nadal istniejących obiektów wpisano pod tym samym numerem dzwonnicę, przycerkiewny cmentarz oraz ogrodzenie.
Źródło: wikipedia.pl
Wskazówki dojazdu: w Komańczy z drogi nr 892 skręcamy w drogę nr 897 w kierunku Daliowej i Dukli. Po ok. 600 m dojeżdżamy na parking przed stojącą po prawej stronie drogi cerkwią.
Inne obiekty znajdujące się w:
Beskid Niski
- Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rozdzielu
- Drewniana cerkiew Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Gładyszowie
- Drewniana cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach
- Drewniana cerkiew Opieki Matki Bożej w Wołowcu
- Drewniana cerkiew Opieki Matki Bożej w Zdyni
- Drewniana cerkiew prawosławna Opieki Matki Bożej w Bielance
- Drewniana cerkiew prawosławna pw. śś. Kosmy i Damiana w Bartnem
- Drewniana cerkiew prawosławna pw. św. Dymitra w Bodakach
- Drewniana cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Szczawnem
- Drewniana cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu
- Drewniana cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Hańczowej
- Drewniana cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Komańczy
- Drewniana cerkiew pw. św. Archanioła Michała w Wysowej-Zdroju
- Drewniana cerkiew pw. św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej
- Drewniana Cerkiew pw. św. Dymitra w Nowym Sączu
- Drewniana cerkiew pw. św. Łukasza Apostoła w Kunkowej
- Drewniana cerkiew pw. św. Łukasza Ewangelisty w Leszczynach
- Drewniana cerkiew pw. św. Paraskewy w Pętnej
- Drewniana cerkiew pw. św. Paraskewy w Uściu Gorlickim
- Drewniana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie
- Drewniana cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Banicy
- Drewniana cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Bartnem
- Drewniana cerkiew św. Dymitra w Śnietnicy
- Drewniana cerkiew św. Michała Archanioła w Przysłupie
- Drewniana cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Rzepedzi
- Drewniana cerkiew św. Paraskewy w Nowicy
- Drewniany kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Męcinie Wielkiej
- Drewniany kościół pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Bereście
- Drewniany kościół pw. Matki Bożej Różańcowej w Piorunce
- Drewniany kościół pw. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Brunarach
- Drewniany kościół pw. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Wysowej-Zdroju
- Drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Chyrowej
- Drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Szymbarku
- Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP w Królowej Górnej
- Drewniany kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Krzywej
- Drewniany kościół pw. Niepokalanego Serca NMP w Czyrnej
- Drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Czarnej
- Drewniany kościół pw. śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem
- Drewniany kościół pw. śś. Kosmy i Damiana w Tyliczu
- Drewniany kościół pw. św Michała Archanioła w Świśtkowej Wielkiej
- Drewniany kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Boguszy
- Drewniany kościół pw. św. Dymitra w Bodakach
- Drewniany kościół pw. św. Maksymiliana Kolbe w Kotani
- Drewniany kościół pw. św. Maksymiliana Kolbe w Krempnej
- Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Polanach
- Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Ropicy Górnej
- Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Ropie
- Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej
- Drewniany kościół pw. św. Onufrego w Wisłoku Wielkim
- Drewniany kościół pw. św. Paraskewy i Matki Bożej Królowej w Kwiatoniu
- Drewniany kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Binczarowej
- Drewniany kościół pw. św. Wojciecha Biskupa w Kąclowej
- Drewniany kościół pw. św. Wojciecha w Szymbarku
- Drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych w Ptaszkowe
- Jaworze (882 m n.p.m.)
- Jezioro Klimkowskie
- Lackowa (997 m n.p.m.)
- Magurski Park Narodowy
- Maślana Góra (753 m n.p.m.)
- Ośrodek Wczasowo-Leczniczy w Wapiennem
- Platforma widokowa w Komańczy
- Sądecki Park Etnograficzny
- Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku
- Stara plebania w Grybowie
- Uzdrowisko Wapienne
- Uzdrowisko Wysowa-Zdrój
- Wątkowa (846 m n.p.m.)
- Wieża widokowa Ferdel
- Wieża widokowa na Cergowej
- Wieża widokowa na Grzywackiej Górze
- Wieża widokowa na Jaworzu
- Wieża widokowa na Łysuli w Dominikowicach
- Wodospad „Przy Młynie” w Iwli
- Zagroda Maziarska w Łosiu
- Zdrój Aleksandra w Wysowej-Zdroju
- Zdrój Józef I w Wysowej-Zdroju
- Zespół zabudowy wiejskiej (łemkowskiej) w Bartnem