Sukiennice Krakowskie
A-10 z 12 marca 1931
Sukiennice – zabytkowy budynek sukiennic znajdujący się w Krakowie na Starym Mieście, pośrodku Rynku Głównego.
Wizerunek Sukiennic w czasie okupacji niemieckiej został umieszczony na banknotach o nominale 50 złotych emitowanych przez Bank Emisyjny w Polsce.
Współcześnie w Sukiennicach znajdują się dwa rzędy kramów, głównie z biżuterią, pamiątkami czy rękodziełami. Obecnie na piętrze Sukiennic (w dawnym szmatruzie) znajduje się Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku. Stanowi ona oddział Muzeum Narodowego. Na parterze Sukiennic znajduje się również słynna kawiarnia Noworolski. Pod zewnętrzną częścią sukiennic zachowane jest zabytkowe i sprawne oświetlenie gazowe.
W 2010 r. otwarto oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Podziemia Rynku Głównego, do którego wejście znajduje się w Sukiennicach. Zwiedzający wędrują pod ziemią wokół Sukiennic szklanymi pochylniami i kładkami, zawieszonymi ponad dawnymi traktami, w tym brukami średniowiecznych Sukiennic.
Źródło: wikipedia.pl
Sukiennice podlegały przez wieki wielu przemianom i ich obecny kształt w niczym nie przypomina dawnych sukiennic. Już w roku 1257 książę Bolesław Wstydliwy przy lokacji Krakowa zobowiązał się postawić kamienne kramy sukienne. Stanowiły one podwójny rząd kramów, tworzących jakby uliczkę pośrodku Rynku. Sukiennice w tej postaci przetrwały do połowy XIV stulecia.
Kamienne Sukiennice do połowy XIV w.
Pierwowzorem Sukiennic były drewniane kramy sukienne otoczone budami, jatkami i straganami. W akcie lokacyjnym książę zobowiązał się do wystawienia sukiennic kamiennych. Stanowiły one podwójny rząd kramów z uliczką pośrodku, która na noc była zamykana z obydwu stron. Około roku 1300 pasaż z kramami zadaszono, co nadało im wygląd hali targowej. W takiej formie przetrwały do połowy XIV wieku.
Gotyckie Sukiennice 1358–1555
Nowe, gotyckie sukiennice wystawił król Kazimierz III Wielki przed 1358. Środkowa hala o długości 108 m i szerokości 10 m z dwóch stron miała dostawione dwa rzędy kramów na głębokość 7,5 m. W osi długiej było to 18 kramów, które nakryte były sklepieniami, a otwarte do wnętrza ostrołukowymi lub półkolistymi portalami. Od strony południowej i północnej wybudowano zdwojone, ostrołukowe arkady. Przypominały one już kształtem obecne sukiennice. Budowla ta przetrwała jako gotycka do 1555 roku, kiedy spłonęła.
Renesansowe Sukiennice od 1559
W latach 1556–1559 przystąpiono do odnowienia spalonych sukiennic. Pracami kierował mistrz Pankracy, który zasklepił kolebkowo wielką halę budynku. Wtedy budynek zwieńczono attyką o podziałach arkadowych i grzebieniu z maszkaronami projektu Santi Gucciego. Dobudowano także kolumnowe loggie, które zaprojektował Jan Maria Padovano. W roku 1601 przebito przejście w poprzek Sukiennic i ozdobiono je ryzalitami.
XIX-wieczna przebudowa
Widok z południowego wschodu
W ramach porządkowania Rynku w latach 1875–1879 sukiennice przebudowano według projektu Tomasza Prylińskiego. Wyburzono przylegające do nich kramy i budynki. Dolna hala została przekształcona w ciąg drewnianych kramów handlowych, rozlokowanych wzdłuż ścian. Udekorowana ją w 1895 herbami miast polskich, godłami cechowymi i pieczęciami, sala górna została zaadaptowana na potrzeby muzeum.
Dobudowano ryzality na osi wschód-zachód oraz parterowe arkadowe podcienia. Na szczytach ryzalitów od strony wschodniej umieszczono maszkarony przedstawiające karykatury prezydentów Krakowa - Józefa Dietla i Mikołaja Zyblikiewicza (autor: Walery Gadomski na podstawie rysunku Jana Matejki).
Na fasadzie zachodniego ryzalitu, nad oknami, znajdują się kartusze z łacińskimi sentencjami, projektu Józef Szujskiego.
Po lewej stronie (patrząc z ul. Szewskiej):
„NATALE SOLVM DVLCE DINE CVNCTOS DVCIT ET IMMEMORES NON SINIT ESSE SVI”
W tłumaczeniu na język polski: „Nasz kraj przepełnia nas niezwykłą słodyczą i nigdy nie pozwala zapomnieć że do niego należymy” (cytat z „Listów z Pontu” Owidiusza).
I po prawej:
„ILLA NON EST CIVITAS CVM LEGES IN EA NIHIL VALENT CVM MOS OCCI DIT PATRIVS”
„Nie może istnieć państwo, gdy prawa w nim nic nie znaczą i gdy ginie obyczaj ojczysty” (cytat z „Paradoksów” Cycerona).
Szczyt ryzalitu wieńczy rzeźba projektu Jana Matejki „Dzień i Noc”.
Źródło: wikipedia.pl
Inne obiekty znajdujące się w:
Stare Miasto w Krakowie
- Barbakan Krakowski
- Baszta Cieśli w Krakowie
- Baszta Pasamoników w Krakowie
- Baszta Stolarzy w Krakowie
- Bazylika archikatedralna pw. śś. Stanisława i Wacława w Krakowie
- Bazylika Mariacka w Krakowie
- Bazylika pw. św. Franciszka z Asyżu w Krakowie
- Bazylika pw. św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie
- Brama Floriańska w Krakowie
- Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
- Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
- Kolegiata Uniwersytecka św. Anny w Krakowie
- Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Krakowie (ul. Pijarska)
- Kościół pw. św. Andrzeja w Krakowie
- Kościół pw. św. Wojciecha w Krakowie
- Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie
- Krakowski Kazimierz
- Mury miejskie w Krakowie
- Pałac Sztuki w Krakowie
- Planty Krakowskie
- Rynek Główny w Krakowie
- Sukiennice Krakowskie
- Synagoga Remu w Krakowie
- Synagoga Stara w Krakowie
- Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
- Zamek Królewski na Wawelu