Stare Miasto w Krakowie

Około VIII w. zaczął formować się wielkoplemienny organizm Państwa Wiślan. Na Wawelu zachowały się drobne relikty potężnego, okalającego całe wzgórze wału ziemnego konstrukcji izbicowej. W piwnicy domu przy ul. Kanoniczej 13, w skrzyni pochodzącej z IX wieku znaleziono 4200 siekier żelaznych, tzw. płacideł, o łącznej wadze ponad 4 ton. Takie płacidła były podstawowym środkiem płatniczym w sąsiednim Państwie wielkomorawskim, jednak skarb krakowski jest największy, jaki kiedykolwiek znaleziono i świadczy o zamożności i znaczeniu miejscowego ośrodka władzy. U stóp Wawelu, na terenie dzisiejszej ul. Kanoniczej, Grodzkiej i sąsiednich, natknięto się na resztki osady Wiślan, zwanej Okół. Osada ta, istniejąca co najmniej od początku IX wieku, była otoczona palisadą dębową i okolona od strony obecnych ulic Straszewskiego i św. Gertrudy jedną z odnóg Wisły. W pobliżu późniejszego Rynku Głównego: kościoła św. Wojciecha, Mariackiego i ul. Brackiej odkryto resztki budynków mieszkalnych wiślańskiego Krakowa, zakładów rzemieślniczych (gdzie topiono i obrabiano metale kolorowe), a pod kościołem św. Wojciecha zlokalizowano relikty drewnianej świątyni. W tamtych czasach Wisła rozdzielała się na wiele odnóg, tworząc w dzisiejszym centrum miasta kilka wysp. Taką wyspą był Kazimierz. Możliwe również, że ostrowami oddzielonymi odnogami Wisły, bądź przekopanymi fosami były Okół, Wawel i teren Rynku Głównego. Znaleziono również budowle na Wawelu, których datowanie jest trudne.

Pierwsze wzmianki o Krakowie pochodzą z II poł. IX w. W końcu X w. włączono Kraków do państwa polskiego, rządzonego przez władców z dynastii Piastów. W roku 1000 powstało biskupstwo i niebawem na wiele stuleci Kraków stał się siedzibą polskich władców. Ówczesne miasto obejmowało dzisiejsze Stare Miasto, a więc historia Krakowa to równocześnie historia tej dzielnicy. Przechowywano w nim insygnia królewskie, a we wczesnym średniowieczu powstała szkoła katedralna.

Przebywający na Wawelu biskupi i dwór książęcy tworzyli odpowiedni klimat intelektualny. Od XIV wieku było to miejsce koronacji królewskich. Pod rządami Kazimierza III Wielkiego zrodził się Uniwersytet Jagielloński.

W 1386 na tronie wraz z królową Jadwigą zasiadł książę litewski Władysław Jagiełło. Kraków stał się stolicą rozległej monarchii, co sprzyjało jego rozwojowi kulturalnemu.

Renesans
Epoka renesansu to okres największego rozkwitu Starego Miasta. M.in. wtedy została przebudowana katedra na Wawelu na styl renesansu włoskiego. Prace wykonywane były przez artystów sprowadzonych specjalnie z tego powodu z Włoch przez Bonę Sforzę, takich, jak m.in. Bartłomiej Berecci, Franciszek Florentczyk, Giovanni Maria Padovano, Santi Gucci. Bardzo charakterystyczną, renesansową częścią Starego Miasta jest ul. Kanonicza. Jednak ze śmiercią ostatniego Jagiellona życie polityczne zaczęło się przenosić do Warszawy.

Barok
Wiek XVII rozpoczyna epokę baroku. Mecenasem kultury stał się wtedy król Zygmunt III Waza. Dzięki niemu działał architekt Giovanni Trevano, który przebudował w stylu barokowym kościół św. św. Piotra i Pawła. Stare Miasto zostało dwa razy niszczone przez Szwedów. W końcu XVII wieku wzniesiono kolegiatę akademicką świętej Anny.

W I poł. XVIII w. powstały dzieła sztuki, realizowane przez architektów tej miary, co Kacper Bażanka i Franciszek Placidi. Kultura baroku wywarła silne piętno na to miejsce. Gotyckie kościoły uległy przebudowie w duchu baroku, wypełniając się nowymi ołtarzami, rzeźbami i obrazami.

W 1794 pod wodzą Tadeusza Kościuszki naród stanął w obronie państwa, jednak w 1795 nastąpił rozbiór. Kraków przypadł Austrii. Mimo wielu trudności Kraków był zawsze duchową stolicą Polski. Zabytki Starego Miasta traktowano jako pomniki kultury, wyrażające narodową tożsamość.

W XIX w. zapadła decyzja o likwidacji zniszczonych fortyfikacji. Podjęły ją władze austriackie, ale akcję burzenia zrealizowano w okresie Księstwa Warszawskiego. Dzięki staraniom profesora Feliksa Radwańskiego uratowano północny fragment wraz z Barbakanem, Bramą Floriańską i trzema basztami (stanowiące kiedyś tzw. bramę chwały, gdzie rozpoczynała się Droga Królewska prowadząca orszaki królewskie na koronację). Na miejscu murów powstały Planty.

W tym okresie powstał również Teatr Miejski. Znajduje się on na Placu Świętego Ducha, który jest pozostałością po zabudowaniach dawnego szpitala, którym opiekowali się Duchacy. Budynki te przetrwały do XIX wieku. Na ich miejscu powstał gmach teatru, przykład architektury eklektycznej.

W 1850 roku miał miejsce potężny pożar Krakowa.

W roku 1876 książę Władysław Czartoryski przekazał do Krakowa zbiory artystyczne i patriotyczne. 3 lata później założono Muzeum Narodowe. Kraków stał się centrum muzealnictwa. W Starym Mieście działali artyści tacy jak Jan Matejko czy Stanisław Wyspiański. W nim rodziły się też ruchy niepodległościowe.

Czasy wojenne
Wkrótce po rozpoczęciu II wojny światowej, 6 września 1939 do Krakowa wkroczyły wojska niemieckie. Miasto stało się stolicą tzw. Generalnego Gubernatorstwa. Zaczęły się prześladowania Żydów, utworzono obóz koncentracyjny Plaszow. W Starym Mieście zrabowano wiele dzieł. Zamknięto muzea, szkoły, teatry. Aresztowano profesorów.

Dopiero 18 stycznia 1945 wojska sowieckie II Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka I. Koniewa zajęły Kraków i zmusiły Niemców do wycofania się bez obrony.

Źródło: wikipedia.pl