Twierdza Przemyśl - Brama Sanocka Dolna

Brama Sanocka Dolna ( wartownia), zbudowana w 1880 r. Obecnie siedziba Przemyskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka. Kojec w obwałowaniach noyau. Założony na planie prostokąta z półkolistym ryzalitem od strony wewnętrznej fortyfikacji. Z boku filary po podwójnej bramie oraz furtkach. Przy wewnętrznej furcie sponson z płyt pancernych, przy drugiej krata. Wnętrze jednotraktowe z sienią na środku.

W Bramie wydawane są przepustki do Twierdzy Przemyśl, a jej zwiedzanie w godzinach otwarcia jest za darmo.

Od Bramy Sanockiej Dolnej przez park, Fort XVIc „Trzy Krzyże” do Bramy Sanockiej Górnej prowadzi piękna widokowa trasa turystyczna.

Brama forteczna Sanocka Dolna znajduje się w zachodniej części Przemyśla, przy ul. Sanockiej, w ciągu drogi krajowej nr 28 z Przemyśla do Sanoka.

Głównym elementem bramy jest zachowany budynek bramny - dawna wartownia. Budynek znajduje się po południowej stronie drogi, u podnóża Góry Zamkowej. Krótkim odcinkiem wału ziemnego budynek bramny połączony jest z dobiegającym do niego od południa po zboczu Góry Zamkowej ceglanym, schodkowo ukształtowanym, murem kurtynowym, łączącym bramę Sanocką Dolną z bramą Sanocką Górną. Wartownia parterowa, zbudowana jest na planie prostokąta z półkolistą basteją od strony wschodniej. Od strony północnej budynku zachowane są dwa filary bramne ze stalowymi zawiasami i wnęką służącą do zakładania belek ryglujących bramę. Zachodni filar połączony jest z budynkiem murem z łukowo zakończonym otworem furty dla pieszych. W otworze zachowany jest ceglany węgar i stalowe zawiasy. Skrzydło furty niezachowane. Przy północnej ścianie budynku, na wysokości wschodniego filara bramnego, zachowany jest trójkątny, stalowy sponson, przykryty stożkowym, stalowym daszkiem. Północno-wschodnią ścianę sponsonu tworzą stalowe drzwi. Pomiędzy narożnikiem sponsonu a filarem bramnym zachowana jest jednoskrzydłowa, stalowa furta. Górne krawędzie ścian sponsonu oraz furty zaopatrzone są w grzebień ze stalowych, zaostrzonych prętów. W ścianach sponsomu oraz w furcie owalne wizjery zamykane stalowymi przesłonami. Budynek wartowni murowany z cegły, z betonowym cokołem oraz stropem stalobetonowym (płyta betonowa na dwuteownikach stalowych). Północna ściana wartowni zakończona jest kratą obronną utrudniającą wtargnięcie na strop budynku. Wewnątrz 4 pomieszczenia w układzie amfiladowym o pierwotnych funkcjach w kolejności od południa: pomieszczenie mieszkalne, sień wejściowa, latryna, pomieszczenie warty (izba bojowa). W wschodniej ścianie budynku bramnego wejście do wnętrza poprzedzone jest betonowymi schodami. Drzwi wejściowe stalowe, z podłużnym wizjerem, mogącym pełnić funkcję strzelnicy. Po prawej stronie drzwi, przy ścianie bastei, podłużna strzelnica. Po przeciwnej stronie drzwi prostokątne okno z kratą stalową. Drugie tego typu okno znajduje się w wsch. części ściany bastei. W pd. części bastei 2 strzelnice flankujące wejście do budynku, w ścianie pn. 3 strzelnice skierowane na przejazd przez bramę i przejście przez furty dla pieszych.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Wnętrze wartowni można zwiedzać w godzinach udostępniania. Oprowadzenie przez przewodnika po uzgodnieniu telefonicznym. Brama znajduje się na żółto-czarnym szlaku turystycznym Dobrego Wojaka Szwejka. Po zakończeniu remontu brama będzie początkowała trasę turystyczną wzdłuż pd.-zach. odcinka obwarowań rdzenia twierdzy.

Źródło: visit.przemysl.pl / zabytek.pl