Beskid Śląski
Beskid Śląski (cz. Slezské Beskydy, czasem również Těšínské Beskydy, 513.45) to pasmo górskie, stanowiące część Beskidów Zachodnich. Jest mezoregionem wchodzącym w skład prowincji Karpat Zachodnich. Najwyższymi szczytami Beskidu Śląskiego są Skrzyczne (1257 m) i Barania Góra (1215 m), natomiast dla części czeskiej Czantoria Wielka (995 m). Beskid Śląski to od wielu już lat kierunek całorocznej turystyki i rekreacji nie tylko dla mieszkańców województwa śląskiego. Głównym celem przyjazdów w Beskidy jest turystyka górska – latem i narciarska – zimą.
Najważniejsze miejscowości turystyczne w okolicy to: Bielsko-Biała, Brenna, Istebna, Szczyrk, Ustroń i Wisła. W Ustroniu rozpoczyna się trasa Głównego Szlaku Beskidzkiego: Ustroń – Wołosate (Bieszczady). Dawniej podstawowym źródłem utrzymania było pasterstwo, a dokładniej szałaśnictwo, dziś jednak miejscowa ludność jest nastawiona na wykorzystywanie turystycznych, uzdrowiskowych i wypoczynkowych walorów swojej małej ojczyzny. Wyjątkiem są miejscowości Trójwsi Beskidzkiej, gdzie owce powróciły na hale. Beskid Śląski posiada dużą sieć szlaków i ścieżek znakowanych, udogodnienia w postaci wyciągów i kolejek linowych oraz świetną bazę noclegową i gastronomiczną. Każdy więc może wycieczki zaplanować po swojemu.
Beskid Śląski graniczy z Beskidem Morawsko-Śląskim na zachodzie, Beskidem Żywieckim na południowym wschodzie, Kotliną Żywiecką na wschodzie, Beskidem Małym na północnym wschodzie i Pogórzem Śląskim na północy.
Do 1968 roku góry leżące na zachód od rzeki Olzy zaliczano do Beskidu Śląskiego, potem zaś wyodrębniono je jako Beskid Morawsko-Śląski. Granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Morawsko-Śląskim jest Przełęcz Jabłonkowska oraz doliny spływającego spod przełęczy na północ potoku Osetnica (czes. Ošetnice) i rzeki Olzy.
Na terenie Słowacji granicą między Beskidem Śląskim a Beskidem Żywieckim (w nomenklaturze słowackiej: Beskidami Kisuckimi) jest spływająca spod Przełęczy Zwardońskiej Skaliczanka (Skaliťanka), w dolnym biegu nosząca nazwę Čierňanki.
Na terenie Polski granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Beskidem Żywieckim jest Przełęcz Zwardońska, potok Czerna, a następnie Soła. Granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Beskidem Małym jest Brama Wilkowicka, a dalej na północy rzeka Biała. Pomiędzy Bramą Wilkowicką a doliną Soły poniżej Węgierskiej Górki Beskid Śląski sąsiaduje od wschodu z Kotliną Żywiecką.
Biorąc pod uwagę krainy historyczne, większa część Beskidu Śląskiego (części zachodnia, centralna i północna) wchodzi w obszar Śląska Cieszyńskiego. Części wschodnia i południowo-wschodnia to tereny Małopolski (a konkretniej tzw. ziemi żywieckiej lub Żywiecczyzny). Zupełnie niewielki fragment południowy (na południe od głównego wododziału karpackiego) wchodził w skład tzw. ziemi czadeckiej.
W nowej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski wyłączono z Beskidu Śląskiego region Międzygórza Jabłonkowsko-Koniakowskiego.
Beskid Śląski składa się z dwóch rozciągniętych południkowo pasm górskich, rozdzielonych doliną rzeki Wisły. Na zachodzie znajduje się Pasmo Stożka i Czantorii, natomiast na wschodzie Pasmo Wiślańskie, dzielone na kilka innych pasm i grup górskich:
- Pasmo Stożka i Czantorii, nazywane również Pasmem Czantorii,
- Pasmo Wiślańskie:
- Pasmo Baraniej Góry i Skrzycznego, biegnące od doliny Wisły w Szczyrku na południe, po szczyt Karolówkę, na zachodzie po Przełęcz Salmopolską;
- niski grzbiet między szczytem Karolówka a przełęczą Kubalonka. Jest on łącznikiem między Pasmem Baraniej Góry i Skrzycznego a Pasmem Stożka i Czantorii;
- Pasmo Równicy odbiegające od Przełęczy Salmopolskiej na południowy zachód;
- Beskid Węgierski odbiegający na północ od Przełęczy Salmopolskiej. Jest łącznikiem między Pasmem Baraniej Góry a Grupą Klimczoka i Szyndzielni;
- Pasmo Klimczoka i Szyndzielni;
- Pasmo Błatniej odgałęziające się na Trzech Kopcach od Grupy Klimczoka i Szyndzielni.
Źródło: wikipedia.pl / slaskie.travel
Beskid Śląski, podobnie jak całe Beskidy Zachodnie charakteryzuje się opadami wynoszącymi od 800 do 1200 mm rocznie i dużym zaśnieżeniem w miesiącach zimowych. Największy wpływ na kształtowanie się pogody wywierają masy powietrza polarno-morskiego z przeważającym wiatrem zachodnim.
Temperatura powietrza obniża się wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. stopniowo ku południowemu wschodowi. Średnia roczna temperatura waha się od 5,4 C w partiach grzbietowych do 8,5 C w dolinie rzeki Olzy. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń, natomiast najcieplejszym jest lipiec. Istotnym czynnikiem klimatycznym jest silny wiatr, który jest łagodzony przez otaczające góry. W porze wiosny i jesieni wieje tu wiatr halny. W partiach szczytowych Baraniej Góry, Równicy i Czantorii przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie.
W okolicy Istebnej wiatrów zachodnich jest mniej, dlatego też notuje się tu mniejszą ilość opadów atmosferycznych. Strefa maksymalnej ilości opadów leży na wysokości 1400–1500 m n.p.m. Wyższe partie, ponad 1000 m n.p.m. notują mniejszą liczbę dni z deszczem, opad spada tu w większej ilości jednorazowo, natomiast w niższych partiach liczba dni z deszczem jest większa. W zimie zachmurzenie jest podobne do zachmurzeń w innych partiach gór i podobnie jak w innych częściach gór, zima jest tu łagodniejsza niż na nizinach w następstwie inwersji temperatury. Dzięki czystemu górskiemu powietrzu, dużemu nasłonecznieniu i dobrej wilgotności powietrza, klimat Beskidu Śląskiego sprzyja rekonwalescencji po chorobach dróg oddechowych i serca, a także łagodzi choroby nerwowe.
Źródło: wikipedia.pl
Beskid Śląski zbudowany jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich. W części południowej góry zbudowane są z fliszu magurskiego. Występują tu złoża mineralne: piaskowce, wapienie i kruszywa naturalne. Duże znaczenie mają piaskowce godulskie, które występują tu w dwóch rodzajach: godulskie środkowe (wydobywane w dwóch kamieniołomach w Brennej) oraz godulskie dolne (wydobywane w kamieniołomie w Wiśle). Znajdują się tu również źródła wód mineralnych.
Charakterystyczne dla Beskidu Śląskiego jest występowanie stosunkowo licznych i miejscami dość rozbudowanych wychodni skalnych, a także największa na terenie polskich Beskidów koncentracja jaskiń, wśród których znajdują się m.in. dwie największe jaskinie polskiego fliszu karpackiego (Jaskinia Wiślańska – długość korytarzy 2275 m oraz Jaskinia Miecharska – długość korytarzy 1838 m). Według stanu na 31 sierpnia 2014 r. w polskim Beskidzie Śląskim było 415 jaskiń i schronisk skalnych o łącznej długości korytarzy 12 275,6 m. W dalszym ciągu są jednak odkrywane kolejne jaskinie, a w wielu dawniej znanych odkrywane są nowe partie. Według stanu na dzień 31 lipca 2017 r. w polskiej części Beskidu Śląskiego znanych było 526 jaskiń i schronisk skalnych o łącznej długości korytarzy 14 756 m. Dziewięć najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych znajduje się w Beskidzie Śląskim.
Źródło: wikipedia.pl
Schroniska i chatki studenckie w Beskidzie Śląskim:
- Schronisko PTTK na Błatniej (891 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK na Klimczoku (1034 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK Przysłop pod Baranią Górą (900 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK na Równicy (785 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK na Skrzycznem (1250 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK na Stożku (979 m n.p.m.)
- Schronisko PTTK na Szyndzielni (1001 m n.p.m.)
- Schronisko na Koziej Górze (686 m n.p.m.)
- Schronisko na Dębowcu (526 m n.p.m.)
- Schronisko na Soszowie Wielkim (792 m n.p.m.)
- Schronisko na Stecówce (760 m n.p.m.)
- Schronisko „Chata wuja Toma” na przełęczy Karkoszczonka (736 m n.p.m.)
- Telesforówka na Trzech Kopcach Wiślańskich (810 m n.p.m.)
- Chatka AKT na Pietraszonce (ok. 800 m n.p.m.)
Źródło: wikipedia.pl
Do obiektu przynależą:
- Barania Góra (1215 m n.p.m.)
- Beskid (825 m n.p.m.)
- Błatnia (917 m n. p. m.)
- Chatka "Telesforówka" na Trzech Kopcach Wiślańskich
- Chatka AKT na Pietraszonce w Istebnej
- Cieślar (920 m n.p.m.)
- Czupel (882 m n.p.m.)
- Dolina Białej Wisełki
- Dolina Czarnej Wisełki
- Dolina Wapienicy
- Gościniec PTTK na Równicy
- Jaskinia Malinowska
- Jaskinia w Trzech Kopcach
- Jezioro Czerniańskie
- Kiczory (990 m n.p.m.)
- Klimczok (1117 m. n.p.m.)
- Kobyla (802 m n.p.m.)
- Kotarz (974 m n.p.m.) w Beskidzie Śląskim
- Kozia Góra (683 m n.p.m.) w Beskidzie Śląskim
- Magura (1109 m. n.p.m.) w Beskidzie Śląskim
- Malinowska Skała (1152 m n.p.m.)
- Mała Czantoria (864 m n.p.m.)
- Małe Skrzyczne (1211 m n.p.m.)
- Orłowa (813 m n. p. m.)
- Palenica (672 m n.p.m.)
- Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
- Przełęcz Salmopolska
- Równica (885 m n.p.m.)
- Schronisko "Soszów" w Wiśle
- Schronisko "Stefanka" na Koziej Górze
- Schronisko górskie „Dębowiec” w Bielsku-Białej
- Schronisko na "Stecówce" w Istebnej
- Schronisko PTTK Klimczok
- Schronisko PTTK na Błatniej
- Schronisko PTTK na Szyndzielni
- Schronisko PTTK Przysłop pod Baranią Górą
- Schronisko PTTK Skrzyczne
- Schronisko PTTK Stożek (957 m n.p.m.)
- Skrzyczne (1257 m n.p.m.)
- Soszów Wielki (886 m n.p.m.)
- Stara zagroda "Chata Wuja Toma" w Szczyrku
- Stary Groń (798 m n.p.m.)
- Stołów (1035 m. n.p.m.)
- Stożek Mały (843 m n.p.m.)
- Stożek Wielki (979 m n.p.m.)
- Szarcula (803 m n.p.m.)
- Szyndzielnia (1028 m. n.p.m.)
- Trzy Kopce (1082 m n.p.m.)
- Trzy Kopce Wiślańskie (810 m n.p.m.)
- Wielka Cisowa (878 m n.p.m.)
- Wielka Czantoria (995 m n.p.m.)
- Zbiornik Wapienica
- Źródła Białej Wisełki
- Źródła Czarnej Wisełki
- Źródło Olzy