Zameczek Prezydenta RP na Zadnim Groniu w Wiśle
A-705/94 z 07/06/1994
Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle to modernistyczna budowla, wzniesiona w latach 1929-30 w malowniczej, lesistej okolicy na stokach Zadniego Gronia w południowej części Wisły. Stanowi on Rezydencję Prezydenta RP. Autorem projektu nawiązującego do średniowiecznego zamku był Adolf Szyszko-Bohusz. Obiekt wybudowany został ze składek społeczeństwa Śląska i uroczyście przekazany prezydentowi Ignacemu Mościckiemu.
Poprzednią budowlą na tym miejscu był modrzewiowy pałac myśliwski, wzniesiony jeszcze w czasach zaborów (w 1906 r.) z inicjatywy arcyksięcia cieszyńskiego, Fryderyka Habsburga. Gościli tu m.in. cesarz niemiecki Wilhelm II oraz cesarz Austrii Karol I. W niepodległej Polsce, w 1927 r., sejm autonomicznego województwa śląskiego postanowił przeznaczyć ów obiekt na Rezydencję Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jednak pałac spłonął. Podjęto wówczas decyzję o budowie nowej rezydencji, przeznaczonej na wypoczynek głowy państwa, zapraszając do opracowania projektu wybitnego krakowskiego architekta, prof. Adolfa Szyszko-Bohusza. W miejscu dawnego pałacu powstał Zamek Dolny, zaś nieco wyżej - Zamek Górny. Nad urządzeniem wnętrz czuwali Andrzej Pronaszko (malarz i scenograf, przedstawiciel awangardy lat 20-tych i 30-tych) i Włodzimierz Padlewski (architekt, zajmujący się także wzornictwem przemysłowym i projektowaniem mebli). 21 stycznia 1931 r. obiekt przekazano prezydentowi Mościckiemu, który przyjeżdżał tu na wypoczynek. Początkowo zamek był typowo modernistyczną, prostopadłościenną budowlą, jednak wpływy atmosferyczne spowodowały, że kilka lat po budowie nakryto go stromymi dachami. Taki wygląd budowla ma do dziś. W czasie II wojny światowej Zamek przejęty został przez SS, po wojnie zaś gościli w nim różni dygnitarze komunistyczni. Pod koniec PRL mieścił się tu ośrodek wczasowy Kopalni Węgla Kamiennego Pniówek. W pierwszych latach III RP obiekt dzierżawiony był przez Jastrzębską Agencję Turystyczną. W 2002 zamek przejęty został przez Kancelarię Prezydenta RP, a po remoncie i przebudowie obiektów towarzyszących oddany do użytku w 2005 przez urzędującego wówczas prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Zamek Górny, służący funkcjom reprezentacyjnym i wypoczynkowym prezydenta RP, jest - po uprzednim uzgodnieniu - udostępniany zwiedzającym, którzy mogą obejrzeć m.in. reprezentacyjną jadalnię, salon oraz zachowany gabinet prezydenta Mościckiego (z oryginalnymi meblami zaprojektowanymi przez Pronaszkę). W ogólnodostępnym Zamku Dolnym mieści się część konferencyjna i pokoje hotelowe, a w tzw. Gajówce restauracja. Poza okresami, gdy w rezydencji przebywa głowa państwa, ta część obiektu jest ogólnodostępna. Część kompleksu stanowi ponadto drewniana kaplica św. Jadwigi Śląskiej, budowla w stylu tyrolskim, z 1909 roku, gdzie w niedziele odprawiane są nabożeństwa ewangelickie oraz katolickie.
Źródło: slaskie.travel
Zamek Prezydenta RP w Wiśle zbudowany został w latach 1929–1930 w miejscu spalonego drewnianego zameczku myśliwskiego Habsburgów z początku XX w. Był darem ludu Śląskiego – powracającego po ponad 600 latach do Macierzy – dla Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego i jego następców. Prezydent Ignacy Mościcki po raz pierwszy odwiedził to miejsce na przełomie stycznia i lutego 1931 r. Do wybuchu wojny bywał w nim regularnie i chętnie, kilka razy do roku. Zapraszał do Wisły znakomitych gości, w zamku przebywali m.in. książę Kentu i śpiewak operowy Jan Kiepura. Podczas nieobecności prezydenta zamek był udostępniany do zwiedzania, przychodziły tu wycieczki dzieci i młodzieży ze wszystkich szkół w regionie.
W latach okupacji hitlerowskiej zamek zamieniony został w ośrodek dla oficerów i urzędników III Rzeszy.
W 1945 r. zamek na powrót stał się rezydencją głowy państwa polskiego. Gdy w 1952 r. konstytucja PRL zniosła urząd Prezydenta, przejęty został przez Urząd Rady Ministrów. Bywali w nim najwyżsi przedstawiciele władz, m.in. Józef Cyrankiewicz, Edward Ochab i Edward Gierek.
W 1981 r. zamek przekazany został górnikom z KWK im. XXX-lecia PRL (obecnie KWK „Pniówek” z Pawłowic Śląskich).
Starania o powrót zamku pod opiekę Prezydenta RP rozpoczęte zostały już na początku lat 90. ubiegłego wieku. Dzięki wsparciu ze strony lokalnych władz oraz przedstawicieli różnych środowisk, zaowocowały one sukcesem w 2002 r. Z inicjatywy prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego bezzwłocznie rozpoczęty został kompleksowy remont i konserwacja obiektu.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Zamek Górny jest udostępniony do zwiedzania jedynie po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej (z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem).
Zwiedzanie jest bezpłatne i odbywa się od środy do soboty w godz. 11:00, 12:30 i 14:00 w 15–20 osobowych grupach z przewodnikiem.
Ogólnodostępny jest natomiast Zamek Dolny i Gajówka, które spełniają funkcje hotelarskie.
