Pałac Czeczów w Kozach
44/60 z 24.02.1960 (brak decyzji w KOBiDZ); A-161/76 z 06.09.1976
Miejscowość Kozy znajdowała się kolejno w rękach kilku rodów. W XVIII w. należała do Jordanów, którzy byli panami wsi do mniej więcej połowy XIX stulecia. Za ich czasów powstało w Kozach wiele obiektów murowanych, m.in. zabudowania dworu, a także karczmy oraz kilka budynków mieszkalnych dla służby dworskiej. Jordanowie sprzedali tutejszy majątek Karolowi Humborgowi, bogatemu kupcowi. Później, około przełomu XIX i XX w., dobra w Kozach - drogą dziedziczenia - przeszły w ręce Czeczów, którzy posiadali je do czasów II wojny, kiedy to zostali wyrzuceni przez Niemców. Przed samym wybuchem wojny, w 1939 r., właściciele dworu ukryli wartościową bibliotekę oraz cenne przedmioty – niestety, zostały one odkryte przez hitlerowców. Główny korpus budowli dworu, o neoklasycystycznej architekturze, z charakterystycznym ryzalitem (mieszczącym w przeszłości salę balową), znajduje się pośrodku parku. Rośnie tutaj platan, według wielu źródeł będący najstarszym w Polsce okazem tego gatunku. Obok dworu znajdują się także zabudowania krytej gontem starej, XVII-wiecznej owczarni (po remoncie ma się w niej znaleźć restauracja) oraz dwie oficyny, pochodzące z początku XVIII w. (obecnie mieszczą się w nich mieszkania). Świadkiem historii dworu był od lat międzywojennych do lat 70-tych znany tutejszy społecznik i pasjonat historii, Adolf Zuber (1911-1971). Pracując jako księgowy w majątku Czeczów i ożeniwszy się w 1935 r. otrzymał pokój z kuchnią w zabudowaniach dworskich. Gdy Niemcy w 1939 roku wyrzucili rodzinę Czeczów, Zuber wraz innymi pracownikami pozostał na stanowisku (jednak, pomimo namów, nie podpisał volkslisty). Był także tymczasowym administratorem majątku krótko po wojnie, a potem przez kilka lat pełnił obowiązki księgowego w umieszczonej w dworze Szkole Rolniczej i innych instytucjach. W latach 50-tych pan Zuber stał się pasjonatem lokalnej historii i zaczął gromadzić miejscowe pamiątki. Dokonał wówczas także fotograficznej dokumentacji tutejszego dworu. Zbiory historyczne, które powstały głównie z jego inicjatywy, prezentowane są obecnie w Izbie Historycznej nazwanej jego imieniem i znajdującej się w budynku Biblioteki Gminnej.
Źródło: slaskie.travel
Źródła historyczne dotyczące pałacu są skąpe. Przypuszcza się, że został postawiony przez krakowską rodzinę Jordanów, której własnością Kozy były od 1749. Od ok. 1850 wieś należała do Józefa Karola Humborga, a następnie Stanisława Kluckiego. Następnie przeszła we władanie baronów Czecz de Lindewald, którzy przebudowali pałac na swoją siedzibę rodową, nadając mu obecny klasycystyczny kształt.
W posiadaniu rodu Czeczów majątek należał do końca II wojny światowej. Następnie pałac zajęli żołnierze Armii Czerwonej, kompletnie go dewastując. Zrujnowaną posiadłość ostatni z rodu Czeczów – Stanisław – przekazał na własność gminie.
Pałac był przez pewien czas wykorzystywany w różnych celach, np. jako apteka, sala porodowa, świetlica środowiskowa, zabudowania były też wynajmowane przez prywatnych przedsiębiorców. W końcu budynek pałacu został opuszczony i niszczał.
W 2011 rozpoczął się kompletny remont pałacu i parku przy dofinansowaniu unijnym (gmina 3 mln zł, Unia – 1 mln euro). Remont zakończono w grudniu 2013. W 2015 odbyła się rewaloryzacja parku pałacowego i usytuowanej w nim lodowni.
Budynek jest obecnie wykorzystywany na działalność kulturalną. Znajdują się w nim biblioteka, sale wystawowe, plastyczne, a także sala ślubów, prowadzone są prelekcje, wystawy i koncerty. W pałacu znajduje się siedziba Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Kóz.
Źródło: wikipedia.pl
