Dwór starostów chęcińskich w Podzamczu

Zespół dworski położony jest przy drodze krajowej nr 7, na trasie z Krakowa do Warszawy. Dwór wybudowano na niewielkim skalistym wzniesieniu w miejscu dawnego drewnianego folwarku obronnego. Stoki tego wzniesienia opadają łagodnie w kierunku południowym, gdzie znajdują się obecnie odtworzone ogrody barokowe. Po drugiej stronie dworu mieszczą się natomiast pozostałości fosy. Zespół oddalony jest około 3 km od zamku.

Do 1607 r. zamek chęciński spełniał militarne i urzędowe zadania w nim pokładane. Po zniszczeniu zamku przez rokoszan Zebrzydowskiego, a przed 1613 rokiem podjęto akcję budowlaną, obejmującą zapewne nie tylko twierdzę, ale i rozbudowę jego gospodarczego zaplecza, którym był pobliski folwark w Podzamczu. Głównym budynkiem na terenie dawnego folwarku stał się nowy parterowy dwór alkierzowy, któremu towarzyszył drugi drewniany budynek gospodarski, tożsamy zapewne z opisanym w lustracji z 1602 r. Nieopodal stał podpiwniczony kurnik, nieco dalej wielka stajnia i obora, całość zespołu była oparkaniona. Teren zespołu został podzielony na dwie części: teren wiejskiej siedziby pańskiej zgromadzony wokół niewielkiego paradnego dziedzińca oraz zespół folwarczny, zlokalizowany od strony wschodniej wokół podwórka gospodarczego.

Po zniszczeniach szwedzkich przystąpiono do odbudowy rezydencji. Do dworu wejście prowadziło z sieni, z której wchodziło się do pokoju oświetlonego dwoma oknami, z kominem „z kamienia dziarstwowego”. Przy tym pokoju stała już „komnata nowa”. Z niej drzwi prowadziły do izby stołowej z piecem i kominem, przy niej znajdowała się mała komnatka. Wyszedłszy z izby stołowej w prawo znajdowała się komnata z izbą, zaś idąc na wprost na boku była kolejna komnata, z której wiodło „przejście do sadzawki”. Nieopodal znajdowały się dwa pokoje, z których jeden posiadał piec. Dalej idąc ku podwórzu, nad sadzawką znajdował się pokój „z kamienia dziarstwowego i ciosanego, o trzech wielkich oknach weneckich”, a nad sadzawkami ganek, w którym przy pokoju narożnym znajdowała się kapliczka domowa. Całość przykryta była czterospadowym wielkim dachem krytym gontem z czterema lukarnami.

Po 1700 roku obiekt przestał pełnić funkcje rezydencjonalne i stał się wyłącznie folwarkiem. Fosy zamieniono na stawy, a dwór obronny w XIX wieku stał się spichlerzem. Zniszczono w tzw. międzyczasie dawne detale architektoniczne i skorygowano układ okien. Sytuacja zmieniła się dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W latach 20-tych XX wieku Ministerstwo Rolnictwa przekazało całe założenie szkole rolniczej. Przebudowano i podwyższono wtedy oficynę oraz zbudowano arkadowe połączenie między nią a dworem. Drugi podobny łącznik zastąpił dawną furtę wykutą w skale i połączył dwór z nowym budynkiem mieszczącym sanitariaty dla uczniów. Przywrócono też dawne otwory okienne i przeprowadzono remont sklepień. Kolejne prace przy dworze prowadzono w latach 1939-1944 pod nadzorem architekta Leona Kuszewskiego. Po wojnie obiekt nadal pełnił funkcję szkoły. W 2010 roku dwór przejęło Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne w Kielcach i w grudniu rozpoczęło prace archeologiczne, konserwatorskie i restauratorskie. Od 2013 roku zabytek wygląda jak nowy. Dzięki pracom remontowym został odrestaurowany dwór wraz z budynkiem oficyny, z przeznaczeniem na Centrum Szkoleniowo - Konferencyjne (z zapleczem gastronomicznym), a także XVII wieczny Łuk Triumfalny i dawne ogrody barokowe.

Źródlo: cit.checiny.pl