Łysica (613,31 m n.p.m.)

Łysica (613,31 m n.p.m) - potocznie nazywana Górą Świętej Katarzyny to najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich. Znajduje się w zachodniej części Łysogór, na południowy wschód od miejscowości Święta Katarzyna i stanowi jeden z najważniejszych symboli regionu. Należy do Korony Gór Polski, będąc jej najniższym szczytem, a jednocześnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych w całych Górach Świętokrzyskich.

Łysica leży w obrębie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, w strefie ochrony ścisłej. To wyjątkowe miejsce łączy w sobie bogactwo przyrody, historię geologiczną i duchowy wymiar Gór Świętokrzyskich, od wieków związanych z kulturą i legendami regionu.

Dwa wierzchołki Łysicy – Agata i zachodni szczyt

Łysica ma dwa wierzchołki oddalone od siebie o około 700 metrów.

• Wierzchołek wschodni, nazywany Skałą Agaty lub Zamczyskiem, wznosi się na wysokość 613,96 m n.p.m. To właśnie on, według pomiarów z 2018 roku, uznawany jest dziś za najwyższy punkt Gór Świętokrzyskich. Znajduje się tu skalna grań zbudowana z kwarcytów, mająca około pół kilometra długości.

• Wierzchołek zachodni (613 m n.p.m.) słynie z repliki pamiątkowego krzyża z 1930 roku i pozostałości wieży triangulacyjnej. Z tego miejsca roztacza się ograniczony, lecz urokliwy widok w kierunku północnym – na Górę Miejską i Psarską.

Dla turystów oba szczyty stanowią cel wędrówki oraz doskonały punkt obserwacyjny natury Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Budowa geologiczna 

Łysica to góra o niezwykłej przeszłości geologicznej. Zbudowana jest z kwarcytów i łupków kambryjskich, które należą do najstarszych skał w Polsce. Od północy i południa otaczają ją słynne gołoborza – pola rumoszu skalnego powstałe w wyniku procesów wietrzenia fizycznego w okresach zlodowaceń.

Szczyt i jego stoki są gęsto porośnięte lasem. W wyższych partiach rośnie jodła pospolita, a niżej rozciąga się las jodłowo-bukowy, będący charakterystycznym elementem przyrody Łysogór.
Na południowym stoku, na wysokości ok. 590 m, znajduje się niewielkie torfowisko, a na północnym – źródła licznych strumieni, które zasilają okoliczne potoki.

Łysica to również dom dla wielu gatunków ptaków drapieżnych. W jej partiach szczytowych gnieżdżą się m.in. orliki krzykliwe, krogulce oraz kobuzy, co czyni ją miejscem cennym pod względem ornitologicznym.

Flora i fauna 

Łysica znajduje się na obszarze ochrony ścisłej Świętokrzyskiego Parku Narodowego, co oznacza, że przyroda rozwija się tu w sposób naturalny, bez ingerencji człowieka.
Tereny te stanowią doskonały przykład puszczy jodłowo-bukowej, typowej dla Gór Świętokrzyskich.

W runie leśnym można spotkać m.in. paprotniki, borówki, konwalie majowe i wiele gatunków mchów. Obszar ten jest również miejscem bytowania ssaków – saren, dzików, lisów i kun – oraz ptaków charakterystycznych dla terenów górskich.

Łysica w kulturze i tradycji

Łysica to góra owiana legendami i duchowością. Nazywana bywa także Górą Świętej Katarzyny od pobliskiego klasztoru sióstr bernardynek, który od wieków stanowi centrum religijne regionu.

W dawnych wierzeniach ludowych Łysica, podobnie jak pobliska Łysa Góra, była miejscem spotkań czarownic i sabatów, co do dziś pobudza wyobraźnię turystów i miłośników mitów świętokrzyskich.

Dziś góra symbolizuje równowagę między naturą a duchowością, łącząc w sobie dziedzictwo przyrodnicze, kulturowe i religijne.