Gołoborza na Łysej Górze

Gołoborza na Łysej Górze to charakterystyczne rumowiska skalne, które stały się symbolem Gór Świętokrzyskich. Największe z nich, nazwane imieniem prof. R. Kobendzy, znajduje się na Łysej Górze i zajmuje powierzchnię 3,84 ha.

Aby zobaczyć to niezwykłe zjawisko przyrodnicze, należy uiścić opłatę za wstęp do Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Dostęp na platformę widokową nad gołoborzem wymaga zakupu osobnego biletu wstępu (oprócz biletu wstępu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego).

Jak powstały gołoborza?

• Tworzyły się od 74 000 do 8 500 lat temu podczas zlodowacenia północnopolskiego
• Powstały w wyniku wietrzenia kambryjskich piaskowców kwarcytowych (liczących 500 mln lat)
• Proces zamarzania i rozmarzania wody w szczelinach skalnych doprowadził do rozpadu skał
• Współcześnie nie powstają nowe gołoborza - są formą kopalną

Unikalne cechy świętokrzyskich gołoborzy

• Położone poniżej górnej granicy lasu (w przeciwieństwie do tatrzańskich rumowisk)
• Stopniowo zarastają w procesie sukcesji roślinnej
• Tworzą specyficzne gleby inicjalne (litosole) i rankery
• Stanowią siedlisko dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt

Platforma widokowa i turystyka

Na południowym zboczu Łysej Góry znajduje się platforma widokowa, z której można podziwiać:

• Rozległe pole gołoborza
• Panoramę na północ od Łysogór
• Rezerwat "Chełmowa Góra"
• Starą Słupię i Rudki

Ciekawostki:

• Nazwa "gołoborze" pochodzi od miejsc "gołych od boru"
• Kamienny wał na szczycie Łyśca pochodzi z VII-IX wieku
• Z miejscem tym związane są liczne legendy o sabatach czarownic

Gołoborza to nie tylko unikalna atrakcja turystyczna, ale także żywe laboratorium przyrodnicze, gdzie można obserwować procesy glebotwórcze i sukcesję ekologiczną. Ich badanie dostarcza cennych informacji o historii geologicznej Polski i zmianach klimatycznych.

Informacje praktyczne dla zwiedzających

• Najlepszy punkt startowy to Nowa Słupia, skąd na szczyt prowadzi niebieski szlak turystyczny (ok. 45 minut pieszej wędrówki). 
• Opłata za wstęp na galerię widokową na gołoborze na Łysej Górze i do ŚPN jest pobierana w okresie całorocznym (bilety można zakupić także online).

Pamiętaj, że opłata za wstęp do parku narodowego przyczynia się do ochrony tego unikalnego miejsca i utrzymania infrastruktury turystycznej. Warto rozważyć zakup biletu łączonego, który obejmuje również wstęp do Muzeum Przyrodniczego ŚPN.