Zespół klasztorny bernardynek w Świętej Katarzynie

Zespół klasztorny bernardynek w Świętej Katarzynie to jeden z najstarszych i najpiękniej położonych zabytków sakralnych w Górach Świętokrzyskich. Jego historia sięga końca XIV wieku, gdy na terenie tym powstała pustelnia związana z benedyktynami ze Świętego Krzyża. W XV wieku przekształcono ją w klasztor bernardynów, a od XIX stulecia zamieszkują go siostry bernardynki. Dziś to nie tylko zabytek o wyjątkowych walorach architektonicznych, ale również miejsce modlitwy, skupienia i pielgrzymek.

Architektura 

Zespół klasztorny bernardynek w Świętej Katarzynie składa się z kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz zabudowań klasztornych tworzących zamknięty dziedziniec z krużgankami. Pomimo licznych przebudów, zachowały się elementy architektury gotyckiej i renesansowej, zwłaszcza w wirydarzu z 1633 roku.

Wnętrze kościoła ma dziś formę raczej bezstylową, z elementami współczesnymi, jednak zachowały się tu cenne fragmenty dawnego wystroju – m.in. obraz Madonny z XVI wieku oraz figura św. Katarzyny, będąca prawdopodobnie kopią pierwotnej, legendarnej rzeźby sprowadzonej z Afryki Północnej.

Wejście prowadzi przez krużganki zwane obchodami, które wiodą do rozmównicy i kaplicy. Na klasztornym dziedzińcu panuje atmosfera ciszy i skupienia, co podkreśla duchowy charakter tego miejsca.

Cudowna figura św. Katarzyny i jej kult

Według tradycji, figura św. Katarzyny wykonana jest z drewna cyprysowego i pochodzi z Algieru. Już w XVI wieku była uważana za cudowną – o czym świadczą liczne zapisy o uzdrowieniach i łaskach. W 1606 roku modlitwa przed nią miała uzdrowić królewicza Władysława Wazę, późniejszego króla Polski.

Kult św. Katarzyny rozwijał się przez kolejne stulecia, przyciągając pielgrzymów z całego regionu. W XVIII wieku przy figurze wisiało ponad 100 wotów dziękczynnych. Do dziś wierni odwiedzają klasztor, modląc się o zdrowie i Boże prowadzenie.

Zespół klasztorny w XIX i XX wieku

Po pożarze z 1847 roku bernardynki odbudowywały klasztor etapami, zacierając przy tym część pierwotnych cech stylowych. W 1864 roku władze carskie próbowały klasztor zamknąć, a później planowały przerobić go na dom podrzutków, lecz siostrom udało się go utrzymać.

W XX wieku kompleks był wielokrotnie remontowany. Po II wojnie światowej przeprowadzono prace restauracyjne, a w latach 70. XX wieku otoczono cały teren okazałym murem. W kolejnych dekadach odnowiono wnętrze świątyni i przystosowano część budynków do nowych celów zakonnych.

Od 1999 roku klasztor jest sukcesywnie rozbudowywany – powstało nowe skrzydło, dom gościnny i formacyjny. W 2009 roku erygowano tu parafię pw. św. Katarzyny, która kontynuuje wielowiekową tradycję modlitwy w tym miejscu.

Znaczenie klasztoru dla regionu świętokrzyskiego

Zespół klasztorny bernardynek w Świętej Katarzynie jest nie tylko miejscem kultu religijnego, ale też ważnym punktem na mapie dziedzictwa kulturowego województwa świętokrzyskiego. Położony u stóp Łysicy, na skraju Świętokrzyskiego Parku Narodowego, przyciąga turystów, pielgrzymów i miłośników historii.

To tutaj można poczuć atmosferę dawnego życia zakonnego, poznać historię bernardynów i bernardynek, a także podziwiać przykład średniowiecznej i nowożytnej architektury klasztornej zachowanej wśród lasów i wzgórz.

Zespół został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A.222/1-3) już w 1932 roku, a jego unikatowy charakter sprawia, że stanowi jeden z najważniejszych punktów sakralnych regionu.