Bazylika na Świętym Krzyżu
A.440/1-4 z 24.03.1947 i z 23.06.1967


















































Bazylika mniejsza pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego – sanktuarium znajdujące się na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) w Górach Świętokrzyskich, na terenie diecezji sandomierskiej w granicach administracyjnych Nowej Słupi. Najstarsze polskie sanktuarium, miejsce szczególnego kultu w wieku XV.
Architektura
- Kościół - Obecna późnobarokowa świątynia została zbudowana w latach 1781-1789 wg projektu Józefa Karsznickiego w miejscu dwóch wcześniejszych kościołów. W 1914 roku Austriacy zburzyli wieżę, którą zrekonstruowano w 2014 roku. W niszach znajdują się rzeźby z XVII wieku, pochodzące prawdopodobnie z wcześniejszego kościoła. Wnętrze kościoła ma charakter klasycystyczny.
- Kaplica Oleśnickich (zwana także Kaplicą Relikwii Krzyża Świętego) z lat 1614-1620 z funduszy Mikołaja Oleśnickiego (więcej: Kaplica Oleśnickich). Znajdują się w niej od 1723 roku relikwie Krzyża Świętego.
- ołtarz główny w stylu klasycystycznym z obrazem św. Trójcy pędzla Franciszka Smuglewicza (1745-1807)
- obrazy Franciszka Smuglewicza (św. Józefa, św. Emeryka, św. Scholastyka ze św. Benedyktem).
- płyta nagrobna sekretarza królewskiego i opata Michała Maliszewskiego
- portal z marmuru
- stalle z XVIII w.
- zakrystia ze sklepieniem kolebkowo-krzyżowym i polichromią ze scenami z życia św. Benedykta. Meble w niej są intarsjowane i zostały ufundowane przez opata Karskiego w 1777 roku. - Krużganek klasztorny z XV wieku w stylu gotyckim, ozdobiony orłami jagiellońskimi oraz litewską Pogonią i herbem Dębno na zwornikach. Południowym ramieniem biegnie fragment muru romańskiego z XII wieku, będący pozostałością z dawnego kościoła.
- Furta klasztorna z 1643 r. w stylu barokowym
- Brama wschodnia w stylu barokowym z XVII wieku, pokryta blachą w 1976 r.
- Probostwo szpitalne z XVIII w.
Odpusty
W sanktuarium obchodzi się uroczyście dwa odpusty:
- odpust Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września)
- odpust Najdroższej Krwi Pana Jezusa (pierwsza niedziela lipca).
Zabytkowy zespół
Zespół klasztorny benedyktynów, obecnie oblatów, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.440/1-4 z 24.03.1947 i z 23.06.1967):
- kościół pw. Świętego Krzyża z III ćw. XII w., przebudowany w latach 1781–1789 i początku XIX w.,
- klasztor z XV w., przebudowany w XVII i XX w.,
- dzwonnica z końca XVIII w.,
- brama wschodnia z końca XVIII w.,
- teren wzgórza i prehistoryczne wały kamienne.
Źródło: wikipedia.pl
Inne obiekty znajdujące się w:
Góry Świętokrzyskie
- Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach
- Bazylika na Świętym Krzyżu
- Centrum Edukacyjne Szklany Dom w Ciekotach
- Centrum Geoedukacji w Kielcach
- Centrum Kulturowo–Archeologiczne w Nowej Słupi
- Centrum Nauki Leonardo Da Vinci w Podzamczu
- Centrum Neandertalczyka w Chęcinach
- Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy
- Dąb Bartek w Zagnańsku
- Dawny pałac biskupów i katedra w Kielcach
- Dawny zespól klasztorny klarysek w Chęcinach
- Dawny zespół klasztorny bernardynów w Kielcach
- Drewniany kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Radkowicach
- Dwór starostów chęcińskich w Podzamczu
- Dworek Laszczyków w Kielcach
- Dworek Stefana Żeromskiego w Ciekotach
- Dymarki Świętokrzyskie
- Geonatura Kielce
- Geopark Świętokrzyski
- Gołoborza na Łysej Górze
- Góra Chełmowa (351 m n.p.m.)
- Góra Chełmowa (399 m n.p.m.)
- Góra Ciosowa (365 m n.p.m.)
- Góra Grodowa (395 m n.p.m.)
- Góra Hałasa (393 m n.p.m)
- Góra Klonówka (473 m n.p.m.)
- Góra Miedzianka (354 m n.p.m.)
- Góra Telegraf (408 m n.p.m.)
- Góra Zamkowa (360 m n.p.m.)
- Góra Zelejowa (372 m n.p.m.)
- Harmonia - Świętokrzyska Zagroda Kultury w Bielinach
- Jaskinia Piekło pod Skibami
- Jaskinia Raj
- Jaskinie na Kadzielni
- Kamienica "Niemczówka" w Chęcinach
- Klasztor bernardynek w Świętej Katarzynie
- Klasztor Ojców Franciszkanów w Chęcinach
- Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła w Chęcinach
- Łysa Góra (594 m n.p.m.)
- Łysica - Skała Agaty (613,96 m n.p.m.)
- Łysica (613,31 m n.p.m.)
- Miejska Góra (426 m n.p.m.)
- Muzeum "Dawny Pałac Biskupów Krakowskich" w Kielcach
- Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku
- Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi
- Ogród Botaniczny w Kielcach
- Ogród Włoski w Kielcach
- Ogród Zoologiczny Leśne Zacisze
- Opactwo na Świętym Krzyżu
- Osada Średniowieczna w Hucie Szklanej
- Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach
- Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku
- Park Legend w Nowej Słupi
- Platforma widokowa na Górze Siniewskiej
- Platforma widokowa na Klonówce
- Platforma widokowa przy gołoborzu na Łysej Górze
- Pobenedyktyński zespół klasztorny oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze
- Rezerwat przyrody "Kadzielnia" w Kielcach
- Rezerwat przyrody Barania Góra (Góry Świętokrzyskie)
- Rezerwat przyrody Biesak-Białogon
- Rezerwat przyrody Bukowa Góra
- Rezerwat przyrody Chelosiowa Jama
- Rezerwat przyrody Góra Miedzianka
- Rezerwat przyrody Góra Rzepka
- Rezerwat przyrody Góra Sieradowska
- Rezerwat przyrody Góra Żakowa
- Rezerwat przyrody Góra Zelejowa
- Rezerwat przyrody Jaskinia Raj
- Rezerwat przyrody Karczówka
- Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne
- Rezerwat przyrody Milechowy
- Rezerwat przyrody Moczydło
- Rezerwat przyrody Wietrznia
- Rezerwat przyrody Wolica
- Rezerwat przyrody Wykus
- Rezerwat przyrody Zachełmie
- Rezerwat przyrody Zamczysko
- Rezerwat Skalny (Rezerwat Ślichowice) im. Jana Czarnockiego
- Ruiny Huty Józefa w Samsonowie
- Rynek Górny w Chęcinach
- Rynek w Rakowie
- Świętokrzyski Park Narodowy
- Szkolne schronisko młodzieżowe "Pod Pielgrzymem" w Nowej Słupi
- Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Łagowie
- Taras widokowy na Karczówce w Kielcach
- Tarasy widokowe na Kadzielni
- Układ urbanistyczny Łagowa
- Wąwóz Dule w Łagowie
- Wieża klasztorna (widokowa) na Karczówce w Kielcach
- Wieża klasztorna (widokowa) na Świętym Krzyżu
- Wieża widokowa w Daleszycach
- Zabytkowy układ urbanistyczny Bodzentyna
- Zamek Krzyżtopór
- Zamek w Bodzentynie
- Zamek w Chęcinach
- Źródło św. Franciszka w Świętej Katarzynie