Rezerwat przyrody "Sokole Góry"

Sokole Góry to największy rezerwat przyrody i zarazem największy kompleks lasu naturalnego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Nazwa nadana przez miejscową ludność pozwala sądzić, że na wzgórzach tych były kiedyś gniazda sokołów. Do niedawna zamieszkiwały go również rzadkie w Polsce puchacze, o czym świadczy, m.in. nazwa skały Puchacz stanowiącej wschodni kraniec Sokolich Gór. Również ludowe nazwy mają tutejsze uroczyska.

Rezerwat Sokole Góry obejmuje 9 kopulastych wzniesień i skalistych masywów, które tworzą rodzaj gniazda górskiego, wzniesionego przeciętnie ok. 100 m nad okoliczny teren (ok. 400 m n.p.m.).

Są to kolejno od zachodu na wschód:

• Góra Sokola, nazywana także Sokolicą, ciągnnie się grzbietem o długości około 1 km. W północnej części tego pasma znajdują się m.in. otwory wejściowe do Jaskiń Pod Sokolą Górą i Studnisko. Dla ułatwienia wędrówki w niektórych miejscach na Sokolej Górze wbudowano w teren stopnie, a punkt widokowy na zamek w Olsztynie został zabezpieczony łańcuchami.
• Południowo-wschodnia odnoga Góry Sokolej nosi nazwę Nowej Setki.
• Kamienne Górki, nazywane też Kamienna Góra, są niskim, nieco odosobnionym wzniesieniem o wysokości 344 m n.p.m. położonym na południe od Góry Sokolej. Nie wchodzą w obszar rezerwatu przyrody.
• Góry Setki to wał położony między Górami Sokolą a Pustelnicą. W północnej części Setki przechodzącej tu w południowy stok Pustelnicy znajduje się otwór wejściowy Jaskini Urwista .
• Góra Pustelnica jest najwyższym wzniesieniem Gór Sokolich z charakterystyczną wieżą triangulacyjną na szczycie o wysokości 399,4 m n.p.m. lub jak popularnie jest podawane 400 m n.p.m. W stokach tej góry znajdują się otwory wejściowe do Jaskiń Koralowej, Olsztyńskiej, Wszystkich Świętych oraz Awenu Zygmunta.
• Stare Setki taką nazwę nosi południowa odnoga Góry Pustelnica. Według podań ludowych w jeden nieokreślony bliżej dzień w roku na Pustelnicy zbiega się cała zgraja szatanów z ogromnym szumem i hałasem. Szalone biegi powtarzają się kilkakrotnie w ciągu diabelskiego zlotu.
• Góra Puchacz jest najdalej na wschód wysuniętym wzniesieniem Sokolich Gór. W północnych stokach tej góry mieszczą się wejścia do Jaskini Komarowej i Maurycego.
• Góra Knieja lub też Góry Knieje to skrajny północno-wschodni cypel Sokolich Gór o wysokości 365 m n.p.m. położony na północ od Puchacza już poza terenem rezerwatu.
• Góra Donica leży na południe od Pustelnicy i Puchacza, ale jest dużo niższa od nich i mniej zaznacza się w krajobrazie.
• Góra Karzełek leży na południowy − wschód od Góry Donica.
• Góra Jodłowa stanowi skrajny południowo − wschodni cypel Sokolich Gór.

W Sokolich Górach znajduje się blisko 50 form krasowych − jaskiń i schronisk skalnych z których najsłynniejsze to jaskinie: Maurycego, Pod Sokolą Górą, Studnisko − najgłębsza znana obecnie jaskinia na Jurze, Olsztyńska, Wszystkich Świętych i Koralowa.

Obszar ten jest największym skupiskiem jaskiń na terenie Wyżyny Częstochowskiej.

FLORA

Podnóże Sokolich Gór porasta bór sosnowy. Wyższe partie rezerwatu to naturalny las bukowy z buczyną karpacką ( Fagetum carpaticum) na północnych stokach i buczyną ciepłolubną (naskalną) na stokach południowych z domieszką jodły, grabu, dębu i lipy.

Spotykane są tu również pojedyncze okazy modrzewia polskiego osiągające wiek 150 lat.

W bogatym gatunkowo poszyciu i runie rosną storczyki (gnieźnik leśny, żłobik koralowy, lilia złotogłów).

Pod Górą Knieja znajduje się stanowisko chronionego krzewu − kłokoczki południowej, które to stanowisko jest północną granicą występowania tego gatunku w Europie.

Na północnych stokach w buczynie rośnie żywiec dziewięciolistny.

Występują również m.in.: czosnek skalny, pięciornik pagórkowaty, buławniki i konwalia majowa.

Skałki porastają murawy kserotermiczne (to ciepłolubne zbiorowiska trawiaste o charakterze stepowym, których występowanie uwarunkowane jest warunkami klimatycznymi i glebowymi. Mają postać barwnych muraw, o bogatej i zróżnicowanej florze, często z udziałem gatunków reliktowych oraz rzadkich).

FAUNA

Ssaki występujące w rezerwacie, to w głównej mierze: wiewiórka, kuna leśna, sarna, dzik, lis.

W związku z występowaniem mnogości schronisk i jaskiń na tym terenie stanowi on również dogodne miejsce dla nietoperzy. Stwierdzono występowanie tu aż 8 gatunków nietoperzy m.in.: nocka Natterera i nocka orzęsionego.

Rezerwat jest również ostoją nielicznie występujących w kraju ptaków lelków kozodojów.

Ptaki których występowanie stwierdzono w rezerwacie to również: dzięcioły, jastrzębie gołębiarze, makolągwy, myszołowy.

Wśród gadów i płazów spotkać można: padalca, gniewosza plamistego.

Ponadto w Jaskini Pod Sokolą Górą znalazły swoją ostoję dwa gatunki chrząszczy ( Choleva aquilonia gracilenta iCatops tristis infernus), będące reliktami ostatniego zlodowacenia. Korzystają one z utrzymującej się tam przez cały rok temperatury +3° C.

ZAGOSPODAROWANIE

Przez rezerwat przebiegają kluczowe jurajskie szlaki piesze w tym:

• czerwony Orlich Gniazd,
• czarny Barbary Rychlik,
• zielony Walk 7 Dywizji Piechoty.

W bezpośrednim sąsiedztwie przebiegają też szlaki rowerowe:

• niebieski Kacpra Karlińskiego,
• zielony Wokół Olsztyna,
• czarny Olsztyński.

Skorzystać też można ze szlaku konnego prowadzącego ze Stajni Biały Borek w Biskupicach.

Przez rezerwat poprowadzono również żółtą ścieżkę dydaktyczną o długości ok. 4 km, z 9 przystankami.

Źródło: peuk.fiiz.pl