Sucha woda w Zaborzu
Po północnej stronie szosy prowadzącej z Biskupic do Zaborza usytuowana jest na skraju lasu wysoka i piaszczysta skarpa. U jej podnóża widoczne jest omszałe gniazdo skał wapiennych. Z ich szczelin bije okresowo siedem źródeł czystej, jurajskiej wody. Tworzą one potok, który zasila Watrę i wpływa do zbiornika retencyjnego w Poraju.
Woda ze źródeł wypływa nieprzerwanie przez kilka lat, a następnie na kilka zanika.
Zjawisko to jest cykliczne i powtarza się dość regularnie co pięć, sześć lat. I tak jest od wieków, co potwierdza historyczna nazwa tego potoku, która brzmi Sucha Woda.
W latach 70.XX w. naturalną dolinkę otoczoną lasami, przez którą przepływa potok, przegrodzono ziemną zaporą z przepustem. Tak powstał malowniczy. Na jego północnym brzegu zbudowano drewniany pomost, a w okalającym go lesie powstały ośrodki wczasowe. W pierwszej połowie lat 90.XX w., gdy jurajskie źródła zanikły i zalew zupełnie wysechł, większość ośrodków uległa degradacji.
W 1998 roku źródła „Suchej Wody” pod Zaborzem znów odżyły i zalew ponownie wypełnił się jurajską wodą. Dawne ośrodki wczasowe przez ten czas zmieniły właścicieli i zostały szybko zmodernizowane. Niestety w 2003 roku źródła znów „wyschły”, aby dopiero po siedmiu latach ponownie zasilić potok i zalew.
Ten przyrodniczy ewenement przetrwało kilka ośrodków, więc jest się gdzie zatrzymać, aby poznawać jurajskie atrakcje pobliskich miejscowości.
Źródło: peuk.fiiz.pl
W latach 50. XX w., podczas projektowania kopalń rud żelaza nadano temu strumieniowi nazwę Ordonka, która często pojawia się na mapach i opisach źródła w Zaborzu. Wiąże się ona prawdopodobnie z nazwiskiem właściciela jednej z posesji, przez którą przepływa Sucha Woda.
W latach 2001-2002, w ramach programu rewitalizacji źródeł na obszarze PK „Orlich Gniazd” realizowanego przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego oraz Katedrę Geomorfologii, Wydziału Nauk o Ziemi, Uniwersytetu Śląskiego, źródło w Zaborzu zostało oczyszczone i zaproponowane do objęcia ochroną prawną w formie pomnika przyrody nieożywionej.
Opracowano na podstawie materiałów archiwalnych dostarczonych przez Dorotę Okoń (Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego) oraz Andrzeja Tyca (Katedra Geomorfologii, Wydziału Nauk o Ziemi, Uniwersytetu Śląskiego) oraz opracowania „Echo Dziejów Choronia”, wydanym w 1996 roku przez gminę Poraj.
Oznaczenie obiektów finansowane przez Samorząd Województwa Śląskiego oraz Urząd Miasta i Gminy Żarki w ramach projektu „Od źródełka do źródełka” w 2008 r.
Źródło: umigzarki.pl
