Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku

Początkowo wieś nosiła nazwę Potok. Dopiero w XIX w. otrzymała funkcjonującą do dziś nazwę. W XIII w., jak głosi jedno z podań, miała być siedzibą rodu Odrowążów. Pewnym jest, że od XIV do połowy XVI w. stanowiła własność rodziny Śreniawitów. Potem aż do 1625 r. znajdowała się w posiadaniu rodu Silnickich. Od 1625 r. jej właścicielami zostali Koniecpolscy. W XVIII w. po raz kolejny zmieniła właścicieli. Znalazła się we władaniu rodu Potockich herbu Pilawa. Następnie, ok. 1785 r. przeszła w ręce księcia Kurlandii Karola Ernesta Birona. Po nim, do 1851 r. kolejno władali nią Szaniawscy, Skarżyńscy i Cyprian Pintowski. W latach 1851-1877 należała do rodziny Krasińskich. Od 1877 do 1945 r. jej właścicielami byli Raczyńscy.

Na północ od wioski Potok Złoty w kierunku Janowa znajduje się teren założenia pałacowego. W jego skład wchodzi dwór, pałac oraz rozległy park. Dwór i pałac znajdują się w północnej części parku.

Generał hrabia Wincenty Krasiński był znaną postacią życia wojskowego i politycznego w XIX w. W Królestwie Polskim pełnił funkcję senatora-wojewody. Był dowódcą pułku szwoleżerów w gwardii Napoleona. W latach 1807-1814 uczestniczył w kampanii napoleońskiej. W 1813 r. otrzymał stopień generała dywizji. Uczestniczył w obradach sądu sejmowego. Zasłynął jako przeciwnik powstania listopadowego. Zdołał do swego zdania przekonać również syna Zygmunta. Za tę postawę potępili syna koledzy studenci. Po klęsce powstania listopadowego hrabia Wincenty Krasiński został członkiem rosyjskiej Rady Państwa. W 1844 r. założył w Warszawie Bibliotekę Ordynacji Krasińskich. W 1851 r. generał hrabia Wincenty Krasiński rozpoczął budowę dworu w Potoku Złotym. W latach 1855-1856 pełnił obowiązki namiestnika Królestwa Polskiego. W 1857 r., w okresie od 30 lipca do 22 września, we dworze wraz z najbliższą rodziną przebywał syn hrabiego Wincentego Krasińskiego, Zygmunt, dramatopisarz i poeta, najwybitniejszy przedstawiciel romantycznej tragedii polskiej. Podczas pobytu we dworze Zygmunt Krasiński przeżywa tragedię osobistą. Umiera jego najmłodsza, mająca zaledwie cztery lata córka. Po tym wydarzeniu Zygmunt Krasiński opuszcza Potok Zloty, nigdy do niego nie wracając. Po śmierci Wincentego Krasińskiego majątek w Potoku Złotym stał się własnością Zygmunta Wincentego Krasińskiego, syna poety i hrabiny Elżbiety Krasińskiej (Branickiej). W 1867 r. umiera Zygmunt W. Krasiński. Majątek dziedziczy jego rodzeństwo: Władysław i Maria oraz matka hrabina Elżbieta. Jednakże dwór pozostaje nadal nie zamieszkały. Wynika tak z relacji Edwarda Chłopickiego, który przebywał w tych okolicach w 1874 r. Po zamążpójściu drugiej córki poety — Marii, za hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego, majątek stał się własnością rodziny Raczyńskich. W czasie II Wojny Światowej dwór został zniszczony. Po jej zakończeniu przystąpiono do rekonstrukcji dworu.

Budynek jest klasycystyczny. Powstał na planie prostokąta. Od strony zachodniej posiada niewielkie skrzydło boczne.

Obecnie we dworze mieści się powstałe w 1985 r. muzeum. W jego wnętrzach możemy podziwiać zbiory biograficzne związane z Zygmuntem Krasińskim, m.in. portret Wincentego Krasińskiego - ojca poety, portret Zygmunta Krasińskiego przedstawiający poetę w wieku 4 lat, popiersie i portret żony poety Elżbiety Krasińskiej z domu Branickiej, pianino podarowane przez poetę Delfinie Potockiej oraz garnitur mebli w stylu Ludwika XVI.

Herb Ślepowron

Przedstawia w polu błękitnym, na dole tarczy, srebrną podkowę barkiem w górę, na barku krzyż kawalerski, a na krzyżu zrywający się do lotu czarny kruk z pierścieniem w dziobie. W klejnocie taki sam czarny kruk.

Historia rodu

Krasińscy pochodzili ze szlachty mazowieckiej z miejscowości Krasne koło Ciechanowa. Znani od XIV wieku, w XVI wieku ród podzielił się na linię starszą i młodszą; z linii młodszej w XVII wieku wydzieliła się linia ordynacka z Opinogóry na Mazowszu, z której pochodzili Wincenty i Zygmunt hr. Krasińscy.

Założycielem linii ordynackiej był Felicjan - podkomorzy ciechanowski, żonaty z Zofią Garczyńską. Jego syn - Michał, cześnik stężycki i starosta opinogórski w 1754 roku nadał prawa miejskie rodowej miejscowości Krasińskich - Krasnemu. Był on dziadem Wincentego, a pradziadem poety Zygmunta.

Jan - syn Michała, rotmistrz kawalerii narodowej i kawaler orderu św. Stanisława, starosta opinogórski, żonaty z Antoniną Czacką byt ojcem hr. Wincentego.

Wincenty hr. Krasiński (ur. 1782r.) właściciel Dunajowiec na Podolu był szefem pułku wojsk Księstwa Warszawskiego, następnie w czasie kampanii napoleońskiej generałem brygady, dywizji i dowódcą korpusu. Kawaler Orderu Orła Białego, Św. Stanisława, Legii Honorowej i Krzyża Virtuti Militari, członek Rady Państwa Cesarstwa Rosyjskiego, skompromitował się w oczach społeczeństwa polskiego żądaniem jako jedyny członek sądu, zgodnie z wolą cara, skazania patriotów polskich w procesie 1828 roku. W 1811 roku otrzymał od Napoleona na własność starostwo opinogórskie i tytuł hrabiego potwierdzony później przez cara Mikołaja. Żonaty z Marią ks. Radziwiłł w swoim pałacu w Warszawie prowadził najbardziej znany salon literacki, gdzie spotykała się cała polska elita intelektualna i artystyczna. Zmarł w 1858 roku.

Jego syn - Zygmunt, uznany za trzeciego po Mickiewiczu i Słowackim, wieszcza narodowego był drugim ordynatem Opinogóry. Żonaty z Elżbietą hr. Branicką z Białej Cerekwi na Ukrainie, posiadał córkę - Marię, żonę Edwarda hr. Raczyńskiego z Rogalina pod Poznaniem i synów: Władysława i Zygmunta jun.

Władysław był również w tym czasie znanym pisarzem, odziedziczył Opinogórę, żonaty z Różą Potocką z Krzeszowic koło Krakowa, posiadał syna - Adama (ur. 1870 r.), ostatniego potomka Wincentego hr. Krasińskiego.

Źródło: Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999

1. Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999