Jaskinia Łokietka

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, na której znajduje się Jaskinia Łokietka, zbudowana jest ze skał wapiennych, powstałych ze szczątków organizmów morskich. Zgromadziły się one na dnie morza, które zajmowało te obszary prawie 200 mln lat temu. Kolejne miliony lat upłynęły, zanim szczątki organiczne zmieniły się w skałę - działo się to w okresie geologicznym nazywanym jurą. Po ustąpieniu morza i wyłonieniu się skał wapiennych rozpoczęły się procesy wietrzenia, które formowały powierzchnię terenu. Płynący Prądnik (dopływ Wisły) rozpuszczał skały wapienne, pogłębiając swoją dolinę. Setki lat procesów erozji rzecznej doprowadziły do wyżłobienia głębokiego wąwozu. We wnętrzu silnie spękanych wapieni także zachodziły procesy krasowienia, prowadzące do powstania sieci jaskiń w skałach otaczających dolinę rzeki.

Dolina Prądnika jest jedną z najpiękniejszych dolin w Polsce. Charakteryzują ją strome i urwiste zbocza. Z odpornego na wietrzenie wapienia skalistego powstały niezwykłe samotne formacje skalne, spośród których powszechnie znane są: Maczuga Herkulesa, Brama Krakowska i Igła Deotymy. W wapiennych zboczach doliny kryją się liczne jaskinie.

Nazwa jaskini od nazwiska polskiego władcy (Stanisław Staszic nazywał ją Królewską) wiąże się z legendą, która głosi, że w 1300 r. Władysław Łokietek schronił się w niej, uciekając przed ścigającymi go wojskami króla czeskiego Wacława II.

Gdy Łokietek wszedł do wnętrza jaskini, pająk uplótł pajęczynę, zasłaniając nią wejście. Pościg dotarł do jaskini, ale prześladowcy, zobaczywszy sieć pajęczą, uznali, że od dawna nikt nie wchodził do jej wnętrza. W ten sposób przyszły król Polski umknął, konkurentowi do władzy. Według legendy przez 6 tygodni mieszkał w grocie, a miejscowa ludność karmiła go w tym czasie i otaczała opieką.

Jaskinia Łokietka już od dawna należy do najbardziej znanych i popularnych wśród turystów jaskiń w Polsce. Najstarsza wzmianka o jaskini autorstwa Sebastiana Piskorskiego pochodzi z 1691 r. Już w końcu XVIII w. była jedną z największych atrakcji okolic Ojcowa. Częste wizyty turystów, którzy wędrowali po jaskini z pochodniami i łuczywami, spowodowały zniszczenie i okopcenie wielu form naciekowych.

Jaskinia doczekała się licznych opisów literackich i krajoznawczych. Pierwszy szczegółowy opis jaskini pochodzi z pracy Ambrożego Grabowskiego pt. „Kraków i jego okolice" (1866 r.). Pierwsze badania archeologiczne podjął właściciel Ojcowa hr. Jan Zawisza, hobbysta archeolog, w 1872 r. Pod koniec XIX w. prace wykopaliskowe prowadził Stanisław Czarnowski, wykonując wykopy w przedsionku i Sypialni (odnalazł między innymi zęby niedźwiedzia jaskiniowego). Ostatnie badania archeologiczne w Jaskini Łokietka odbywały się w 2001 r., pozostał po nich wykop w pobliżu otworu wejściowego.

Jaskinia została uznana za zabytek w 1924 r., a w 1946 r. zinwentaryzowana przez badacza jaskiń Krzysztofa Kowalskiego.

W literaturze można spotkać błędne określenie Grota Łokietka. Oczywiście nie jest grotą, czyli pieczarą, ale jaskinią - pustą, naturalną przestrzenią w skale, której wielkość umożliwia penetrację przez człowieka.

Źródło: Szewczykowie R.I., Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja., Carta Blanca 2009

1. Sieradzka-Kasprzak J., Przewodnik po Polsce. Podziemne trasy turystyczne, Wyd.Daunpol
2. Szewczykowie R.I., Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja., Carta Blanca 2009